volk als zoodanig, maar van de priesters, die overal getracht hebben, oud-geioof onverzwakt te handhaven. Keeren we echter tot ons onderwerp terug, dan is een veel algemeener vorm van gebruik van planten als geneesmiddel, het in- en uitwendig toepassen ervan. Ook daarover enkele voorbeelden. In Overijssel en allicht ook in andere deelen van ons land vindt men, vooral inde meer afgelegen streken, bij oude boerderijen veelal oude vlierboomen, die hun takken gedeeltelijk over het lage dak uitstrekken of over de waterput of het bakhuis. Het is een overblijfsel vaneen zeer oud geloof. Van oudsher was de Vlier in Germaansche landen een heilige, aan vrouw Holle gewijde boom en daardoor beschermer van de woning. Hij weerde booze invloeden er van, ook het hemelvuur, en vandaar dat hij ook op verschillende wijze als geneesmiddel gebruikt werd. Sacramentsdag was inden eersten Christelijken tijd een feestdag, die in bijzonder verband werd gebracht met de geneeskrachtige werking der planten. Op dien dag verzamelde planten hadden bijzondere werkzaamheid en een speciaal gebruik was, op dien dag kransen van verschillende kruiden te vlechten, die dan in bijzonderen roep stonden. Een van de vaste bestanddeelen van die kruidenkransen was de Vlier. Een andere algemeen in ons land verspreide boom, die in het volksleven een groote rol speelde, was de Berk. Ze gold bij de Germanen als de lenteboom, als symbool van het wederontwakende leven. Van hoe veelvuldig gebruik ze was, blijkt uiteen oud Germaansch lied, waarin de Berk klaagt en weent, dat de kinderen in het voorjaar met scherpe messen zijn stam opensnijden en zijn sappen rooven, dat de herders uit zijn witten gordel mandjes maken, de meisjes zijn takken afsnijden, om er bezems van te maken, enz. Ook als middel, om, evenais de Vlier, allerlei onheil van huis en haard te weren, had hij groote reputatie en als geneesmiddel werd hij op verschillende wijzen en voor allerlei kwalen gebruikt. De meest primitieve vorm was het offeren vaneen Berkenbezem. Had men last van booze zweren, dan moest men zulk een bezem gaan bedelen en dien gebedelden bezem inde kerk op het altaar offeren en bidden vooi de arme zielen. Zulk offeren vaneen berkenbezem werd in sommige streken ook aangewend als middel tegen bedwateren. Een geheel andere aanwending wordt in herinnering gehouden door den ouden naam Lignum nervinum voor het hout van den berk. De boom moest dan op den aan Sint Servaas gewijden

1201