Little beschrijft eenen met de bereiding van chanda be-

zigen werkman op de volgende wijze: „Zulk eenen, eenig in zijn soort, staat van ’s morgens 3 tot 10 uur inden Voormiddag voor zijn’ ketel; inde eene hand heeft hij een waaijer, inde andere eene penneveder; met de laatste verwijdert hij het ontstane schuim en verhindert met den waaijer het overkomen van den inhoud des ketels. Hij spreekt niet, maar lacht voortdurend zonder zich te bewegen, behalve om zijnen dorst uit eene naast hem staanden bak met water te lesschen. Zijne kleeding bestaat slechts uit beenbedekselsj de grond is zijne legerstede, en weinig rijst al zijn voedsel; zijne uitspanning en vergoeding na volbragten arbeid bestaat daarin, zich met arak tot gevoelloosheid toe te bedrinken als zijn dagwerk geëindigd is, daarna zijn roes uitte slapen, totdat de nieuwe morgen hem tot nieuwen arbeid roept. Al zijne gedachten loopen zamen op dit eene punt, dat, als zijn dagwerk geëindigd is, het genot van zijn lievelingsdrank hem beloon en zal; hij arbeid werktuigelijk als een hond, die het braadspit draait, en laat zorgeloos den eenen dag na den anderen voorbijgaan.” De bereiding van de chandu in China en Hongkong is dezelfde als in Singapore en het gebruik daarvan bestaat voornamelijk in ze te roken. Wie zich dit genot vèrschaffen wil neemt met een naaldvormig instrumentje een weinig chandu uit zijn doosje, houdt het bij eene vlam om het zacht te maken, en brengt de massa inde opening van zijne opiumpijp. Het licht wordt dan bij de opening gehouden en in leggende houding de rook van den ontstoken chandu door trekken inde longen gebragt. Naar dat men er aan gewoon is wordt dit inzuigen van den rook meermalen herhaald, hetwelk voornamelijk voor verslaafde opiumrookers geldt. Het overschot der chandu na het roken bestaat uit kool, brandige produkten, zouten en een weinig onveranderde chandu, welks overschot men Tye of Tinco noemt en gewoonlijk ongeveer de helft van den gebruikten chandu betreft. Dit overschot wordt door de arme volksklasse nogmaals voor rooken of kaauwen gebezigd, daar de hooge prijs der

343