alkmonoT) der zeeën en meren is wel zeer afwisselend, doch meestal grooter dan de andere gesteenten derzelfde mineralogische zamenstelling. In bet slijk der Amazoncn-rivier is

méér dan 6 pOt. stikstof voorhanden en in. dat vah den Nijl slechts pCt. Is het bezinksel der zeeën en rivieren zandig en daarbij slechts uit kwarts of kalkbrokjes zamen* gesteld, zoo wijkt zijd rijkdom aan stikstof en organische deelen niet veel af van dat, wat de zand- en kalksteenen zelf bezitten. Hij neemt toè, wanneer deze massa’s uit mikroskopische deeltjes bestaan, uit kiezclachtig of kalk* achtig, slib zijn te voorschijn gekomfen. Evénzoo als dein« menging: van kléi gelijk in het Hijlslibj is ook de vermenging van dierlijke en plantaardige stoffen van veel beladg. De plantenaarde bevat in het algemeen eene aanzienlijke hoeveelheid organische stoffen en heeft daarom eene bruine of zwarte kleur. Ze ontstaan uit vergane overblijfselen van planten en dieren; daardoor neemt zij van boven naar onder toe af. Het stikstofgehalte is zeer ongelijk en hangt van onderscheidene oorzaken af, als voorkomen, zamenstelling,, bewerking en vruchtbaarheid , die dikwijls vrij aanzienlijk is, maar toch niet grooter * dan in eenige klei-aarden en bitumineuse schiefers. Doch het bekend zijn der hoeveelheid stikstof kan niet geheel als maatstaf voor de vruchtbaarheid in het algemeen dienen, aangezien de turf b. v. rijk is aan stikstof, maar volstrekt niet geschikt voor den landbouw. In aarde van oudere en nieuwere kerkhoven vond D e 1e s s en nog geen 0,1 pCt. stikstof. Deze moet alzoo aan den grond onttrokken zijn. Hierbij komt echter ook de mineralogische toestand in aanmerking. Daar dé lagen, welke in het algemeen versteeningen aanbieden, vrij zijn van stikstof, zoo moet men daartoe besluiten , dat reeds voor het einde vaneen geologisch tijdperk groote hoeveelheden organische stoffen verloren gaan. De verschillende soorten van het zoogenaamde bergmeel zijn meestal van kiezeligen aard uit schalen van infusoriën bestaande en alzoo met organische stoffen bezwangerd, of ook min of meer kleiachtig en ijzerhoudend en daarom ook niet geheel zonder gehalte aan stikstof.

87