mededeelingen van 1911 beschreven werd. Het zal echter slechts door een bacteriologisch onderzoek kunnen uitgemaakt worden, of het water ongekookt gedronken mag worden, en men moet er bij liet onderzoek op bedacht zijn, dat misschien de bacteriën-tegenhoudende laag, even als bij de kunstmatige zandfilters, door in de oppervlakkige lagen neergeslagen zwevende stoffen gevormd kan zijn, wier samenhang bij het bewerken der sawahs verbroken kan worden, zoodat tijdens die bewerking en onmiddellijk daarna het water niet voldoende gefiltreerd wordt. En dan levert dit water juist een grooter gevaar op, daar tijdens de bewerking der velden allerlei verontreiniging, ook met menschelijke faecaliën, van het water op de sawahs voorkomt, terwijl, omdat tevens minder water over de sawah wordt geleid, de er opgebrachte ongerechtigheden nog vollediger dan anders in den grond dringen.

Wij begonnen ons onderzoek natuurlijk met die bronnen, die het dichtst bij het kampement gelegen waren, daar deze de minste aanlegkosten zouden veroorzaken.

De eerst onderzochte bron was gelegen ten noordwesten van het exercitieterrein, bij kampong Karang-Tenga te midden van sawahs, en er was een bamboewaterleiding van daaruit naar het kampement gemaakt, om voorloopig in de behoefte aan bad-en drinkwater te voorzien.

Dergelijke leidingen zijn uit een hygiënisch oogpunt zeer weinig aan te bevelen. Om de tusschenschotten in de knoopen van de bamboe te verwijderen, moet men daar aan de bovenzijde gaten maken, terwijl ook op de plaatsen, waar het water van de eene bamboe in de andere overgaat, gemakkelijk verontreiniging kan plaats hebben. Bovendien zakken de bamboes op den duur door, en stroomt dan het water uit de gaten in het middengedeelte naar buiten. Om deze lekken te stoppen neemt men zijn toevlucht tot allerlei hulpmiddeltjes. Nu eens worden er pisangbladeren omheen