Als een ernstig verschijnsel is ook op te vatten eene algemeene dermatitis, die met koorts gepaard gaande, soms drie weken na de salvarsan-infusie kan optreden. Ik heb dit waarschijnlijk ééns gezien, doch daar patiënt eenigen tijd vóór het uitbreken der dermatitis buiten het hospitaal had vertoefd, kan aan dit geval geen waarde worden toegekend. *)

Op den grens tusschen de ernstige en zéér ernstige verschijnselen staan de neurorecidieven.

Neurorecidieven zijn syphilitische zenuwaandoeningen, geprovoceerd door eene onvoldoende behandeling bij patienten, bij wie de spirochaetae pallidae maximaal door het lichaam verspreid zijn, dus in het vroege stadium der syphilis. De spirochaetae pallidae worden door salvarsan gedood daar, waar dit spirillocide middel de syphilisverwekkers kan bereiken. In een niet-vaatrijk gebied, zooals de hersenzenuwen, kan het salvarsan zijne doodende werking slechts gedeeltelijk ontvouwen. De hierdoor overgebleven levende spirochaeten ontwikkelen zich, indien het salvarsan uitgewerkt is, zéér welig en het gevolg hiervan kan zijn eene functiestoornis b.v. zenuwverlamming öf prikkelingsverschijnselen: als hoofdpijn, duizeligheid, epileptiforme aanvallen enz.

De neurorecidieven kende men reeds uit de kwikbehandeling en het is gebleken, dat eene krachtige salvarsanbehandehng zeker geen hooger percentage neurorecidieven geeft dan eene krachtige kwikbehandeling. Is de salvarsanbehandeling krachtig genoeg, dan is een neurorecidief buitengesloten.

Noot bij de correctie:

•) Interessant is het echter, dat diezelfde patiënt, zeven maanden na zijne eerste behandeling, andermaal ter salvarsanmedicatie voor eene hnkszijdige luetische iritis kwam. Ruim een uur na de toediening van 300 mgr. salvarsan kreeg patiënt eene uitgebreide acute dermatit.s, sterk uitgesproken in het gezicht, gepaard gaande met zwelling der oogleden. Spoedig kwam er koorts bij en nu, drie weken na de salvarsan-,nfusie loopt hij nog rond met eene schubbende huidoppervlakte, waarvoor zijne mede-patienten hem schuwen.