tliode van de liand te wijzen. Zeer dikwijls wordt der patiente dan de ernst van de zaak duidelijk.

Wat gezegd is van het uteruscarcinoom, geldt ten deele ook voor de andere maligne tumoren, waaronder het primaire slijmvliessarcoom, dat op veel jeugdiger leeftijd voorkomt, en dat in frequentie tot de carcinomen in de verhouding van 1:40 wordt aangetroffen. (Daarbij worden niet meegerekend de sarcomateuse woekering in inyomen, die volgens onderzoekingen van Werner in de BuMMSche kliniek aan een klein materiaal van 80 myomen acht maal gevonden werd). Aan een materiaal van Gessner waren van 26 geopereerde gevallen, na vijf jaren gecontroleerd, 16 recidiefvrij gebleven.

Al deze cijfers en feiten zijn U genoemd niet in de hoop, dat wij dadelijk in Indië over resultaten als deze mogen beschikken; dit wordt door tal van factoren onmogelijk gemaakt en lag ook niet in mijne bedoeling; doch om te wijzen op het standpunt, dat wij in den tegenwoordigen tijd tegenover carcinoma uteri innemen, en op welke wijze men wellicht ook hier, zij 't dan ook slechts eene verbetering in het opsporen en cureeren van de ziekte zou kunnen verkrijgen.

Ten slotte wil ik u er op wijzen, dat Ilgner uit Elbing op het gynaecologische congres van September 1912 te Berlijn een hysteroscoop vertoonde, gebouwd naar het principe van den cystoscoop, doch met een groot voordeel in het optische stelsel, waardoor het mogelijk is, om ook in een bloedende holte wandveranderingen te herkennen en te diagnostiseeren, zooals ik mij zelf overtuigen kou in een bloedenden uterus, waarin zich eene retentio post abortuin bevond, waarin aan den voorwand duidelijk de achtergebleven placentairresten te herkennen waren Zoolang echter dit instrument in de praktijk nog niet is opgenomen en de onderzoekingsmethode meer is uitgewerkt, blijft ter opsporing van verborgen uteruscarcinomen in 't beginstadium het proefcurettement het eenige souvereine middel.