gedaan, wijst ook op het belang van nauwkeurige uitvoering van alle technische eischen. ')

Een stralend voorbeeld van hetgeen in een tropisch land rationeele zorg voor de gezondheid vermag, levert Deli; in het bizonder de Senembah-Maatschappij, welker directie zich sedert jaren door een breed inzicht in de waarde van hygiënische maatregelen heeft onderscheiden en aan haar ondernemingen geneeskundigen van beteekenis heeft weten te verbinden, wier namen ver buiten de grenzen van Sumatra bekendheid hebben verworven. Haar laboratoria, ziekenhuizen, quarantaine-inrichtingen en woning-installaties kunnen als voorbeelden voor alle groote cultuur-ondernemingen in de tropen gelden.

Resultaten, onder de koeliebevolking van een goed beheerde onderneming verkregen, kunnen niet dienen als criterium voor hetgeen ondereen vrije bevolking kan worden bereikt. De sterftecijfers op zichzelf laten reeds geen directe vergelijking toe. Welken invloed de leeftijdsverhoudingen uitoefenen, werd op blz. 246 uiteengezet; de bizondere sociale verhoudingen, waaronder een bevolking als boven bedoelde leeft, spelen een niet minder belangrijke rol.

Wel kan een vergelijking der sterfte-verhoudingen in opeenvolgende jaren evenwel het bewijs leveren van hetgeen ook in de tropen van een rationeele toepassing van hygiënische maatregelen mag worden verwacht. Met deze bedoeling wordt de aandacht gevestigd op onderstaand staatje, aan een artikel van Schüffner en Kuenen ontleend, 2)

]) P. C. Flu. „Rapport omtrent malaria-onderzoek in de binnenbanden van Suriname". 's-Gravenhage, Algemeene Landsdrukkerij, 1911; p. 111—112.

3) Dr. W. Schüffner und Dr. W. A. Kuenen: „Die gesundheitlichen Verhaltnisse des Arbeiterstandes der Senembah-Gesellschaft auf Sumatra wahrend der Jahre 1897 bis 1907". Zeitschr f. Hyg. u. Infekt. Krh., Bd. 64, 1909; p. 180.