uitgevoerde sanitaire maatregelen zullen eerst tot hun volle recht kunnen komen onder een bevolking, die haar waarde heeft leeren beoordeelen. Een dragelijke oplossing van de woningquaestie,ook voor het pest- en het tuberculosevraagstuk van zoo overwegend belang, zal zonder opheffing van het peil van hygiënisch inzicht der bewoners niet te verkrijgen zijn.

Propoganda voor hygiënische opvoeding kan door de overheid op verschillende wijzen gesteund worden maar wordt het best door particuliere vereenigingen of bonden georganiseerd. De vereenigingen tot wering van drankmisbruik, tot bestrijding der tuberculose enz. in Europa en Amerika geven hiervan sprekende voorbeelden. Een anti-malariabon d zou in een tropische stad de basis voor een hygiënische volksopvoeding kunnen vormen.

Waar is de man of vrouw van geestkracht en idealisme, die er te Batavia het initiatief toe neemt? Reeds meer dan 10 jaar geleden is te Lagos, aan de kust van West-Afrika, een „Ladies League" gesticht, bestaande uit 95 dames, bezield met den wensch, het onwetende publiek omtrent alle zaken, de voorkoming van malaria betreffende, voor te lichten.

Zij exploiteerden een „muskieten-brigade", voor welker instandhouding plaatselijke handelskantoren ƒ 150.— per maand bijdroegen.

Wat zulk een brigade te doen kan krijgen, blijkt uit een opgaaf, van een andere West-Afrikaansche plaats (Freetown, Sieira Leone) afkomstig. Gedurende één campagne werden daar 6500 huizen gereinigd, waartoe 1300 karrevrachten gebroken flesschen, blikken, kalebassen en andere receptacula moesten worden opgeruimd.- Een vruchtbaar veld voor samenwerking van geneeskundigen dienst en gemeentewerken ligt hier open. De organisatie van een gezondheidsdienst zal dan ook op een automatisch samenwerken van Land en Gemeente, van geneeskundigen en stadsbestuur, hygiënist en technicus moeten worden berekend. Dit is o.a. wat ik met de omschrijving „organieke stedelijke gezondheidsdienst" bedoel.