Onder „kleine maatregelen" versta ik het dempen van plasjes en kuilen, het amoveeren van voorwerpen, waarin water kan stagneeren enz., zoomede het ongeschikt maken van bestaande waterverzamelingen, welker opheffing op het oogenblik niet kan worden uitgevoerd, voor muskieten-broedplaatsen; zooals het overgieten van poelen en moerassen met zelfstandigheden, die het leven der larven onmogelijk maken (petroleum, machine-olie, saprol e. d.); het pooten van larvenetende visschen in grootere watermassa's, of het in verbinding brengen van zulke plaatsen met vischhoudende wateren; en verder het verhinderen van uitgebroede muskieten, zich op menschen te infecteeren of dezen te infecteeren: muskieten vrij maken van woningen, klamboe's enz., het vernietigen van muskieten, het uitroeien of verminderen der infectiegelegenheden voor de muggen („assaineering van den mensch", tegenover de „assaineering van den bodem"), en dus ook het curatief en prophylactisch gebruik van chinine. „Groote maatregelen" verdienen, waarzij noodigen uitvoerbaar zijn, in beginsel den voorrang. Zij tasten het kwaad, voor zoover dit zijn oorsprong in een ongunstige terreingesteldheid heeft, bij den wortel aan en zijn in staat, blijvende voorwaarden voor de drainage van grootere bodemcomplexen te scheppen, die permanent terugkeerende hooge uitgaven voor een minder afdoende regeling van het watergehalte vermijdbaar maken.

Noodig en uitvoerbaar beide zijn zulke maatregelen voor Batavia.

De stand van het grondwater is hier in sterke mate afhankelijk van den regenval in het stroomgebeid van de Tjiliwong. Is in landstreken, die door rivieren met diepe beddingen doorsneden worden, de regel deze, dat een strooming van het grondwater naar de rivieren toe plaats heeft, bij rivieren met vlakke beddingen en oevers, zooals vele Indische rivieren, kan het omgekeerde geschieden. Bij eenigszins sterken regenval stijgt het water in de rivieren