met volle recht op de ten onzent bestaande toestanden uitoefent. Dit behoefde zoo niet te zijn! Dat het niet behoeft, is uit de grafische voorstelling in figuur 24 af te leiden: de blauwe kleur, die de pokkensterfte weergeeft, is aan den linker kant der scheidingslijn (Europeanen) niet te bekennen en neemt rechts daarvan (Inlanders) een breede ruimte in. De Europeanen te Batavia zijn verstandig genoeg om zich geregeld te laten inenten; en indien zij niet zoo verstandig zijn, komt een vaderlijke Regeering hen tegemoet om hen te beduiden, dat niet-gevaccineerde kinderen voor hun omgeving een gevaar kunnen opleveren en op de scholen niet zullen worden geduld. De vaccinatie onder de Europeanen is hierdoor algemeen; sterfgevallen aan pokken behooren tot de hooge uitzonderingen '). De bruine broeder, van nature in zulke zaken minder verstandig aangelegd, wordt in dit opzicht ook door de Regeering vrijgelaten. Het gevolg is onmiskenbaar: pokken staat in de rij van doodsoorzaken bijna bovenaan. Zoolang geen verplichte vaccinatie wordt ingevoerd, zal dit zoo blijven.

In de figuren 25 en 26 is in de zelfde kleuren als in figuur 24 voor de voornaamste doodsoorzaken weergegeven, welk aandeel, in procenten van de totaalsterfte, elk dezer ziekten hieraan heeft gehad; in figuur 25 voor de Europeanen van 1908—1911, in fig. 26 voor delnlanders van Januari-October 1912 in het onderdistrict Manggabesar. De getal-opgaven komen op blz. 229 en blz. 252 voor. De cirkels zijn geconstrueerd volgens het zelfde beginsel als die in figuur 10 (zie blz. 247); met dit verschil, dat het oppervlak der cirkels ditmaal evenredig is met het totaal aantal sterfgevallen, waarover de waarneming loopt, en dat voor de samenstelling van figuur 25 1023 en van figuur 26 533 heeft bedragen.

M Voor 1912 heeft zich deze ervaring bevestigd. Van 1 Januari —30 September zijn te Batavia 3 Europeanen aan pokken gestorven: dit is, tot een jaarcijfer herleid en de Europeesche bevolking op 9000 schattende, 4.4%oo; tegenover 66.9°/ooo bij de Inlanders.