ten dezen tussclien het kille moederland en het zonnige Java bestaat, dubbel treft ons de onverwachte ontdekking, dat in de kampongs van Batavia tuberculose een ziekte is, waaraan de sterfte (40.9 %0o) meer dan drie maal de hoogte bereikt, die in een stad als Amsterdam (13.0°/000) bereikt wordt. ').

Welke oorzakelijke momenten hier in het spel zijn en waar het aangrijpingspunt zal moeten worden gekozen om hulp te bieden, zal eerst na voortgezet onderzoek van plaatselijke verhoudingen een punt van discussie kunnen uitmaken.

Alleen tgn aanzien van één ziekte mag veilig worden verklaard, dat verder onderzoek ontbeerlijk is. Dit is de pokziekte. Dat pokken op Java endemisch heerschen, dat Indië's hoofdplaats er allerminst van is verschoond, zijn feiten die helaas geen nader bewijs behoeven.

Indien de beheerders van onze Koloniën al zelve wel eens de neiging mogen hebben getoond, dit feit vergoelijkend te beredeneeren, onze koloniale naburen denken daar anders over. Het is hard, waar ons eilandenrijk over een koepokinrichting beschikt, die alle andere natiën in en buiten de tropen ons mogen benijden, en waar hier een vaccineregeling bestaat, die een wonder van organisatie mag heeten, berustend de scherpe critiek te moeten aanvaarden, welke de geneeskundige dienst van een wereldhavenplaats als Singapore

') Een onderzoek, door Prof. Ruge te Kiel ingesteld naar de rol, die longtuberculose onder de oorspronkelijke bewoners van tropische landen speelt, heeft aan het licht gebracht, dat zij in vele dier landen, zoowel in Afrika, Amerika en Australië als in Azië, onder de doodsoorzaken de eerste of een der eerste plaatsen inneemt. Zie Archiv für Schiffs-und Tropen-Hygiene, 1912, p. 8-11. Uit eigen aanteekeningen vond ik o.a. voor de volgende plaatsen de achter haar namen gemelde jaarlijksche sterftecijfers, per 10.000 levenden:

Bombay 23.0 (1908), Calcutta 22.0 (1911), Ceylon 10.3 (1909), Havanna 34.4 (1900—1902), Macao 43.0 (1910), Manilla (Filipino's) 48.4 (1910), Mexico 31.3 (1900), Penang 67.4 (1909), Rio de Janeiro 34.8 (1900-1902), Straits Settlements 41.8 (1909), Veracruz 134.0 (1903), Nederland 11.7 (1910).