De incongruentie is hier minder groot dan in de beide vorige gevallen. Van een congruentie kan echter ook hier allerminst gesproken worden. Waar bij deze voorstellingswijze ook de indirecte invloed van malaria op de totaalsterfte tot uitdrukking wordt gebracht, acht ik deze uitkomst van het onderzoek, in afwachting eener nadere bestudeering van het vraagstuk, van niet te onderschatten beteekenis.

Keeren wij thans naar Batavia terug.

Wij hebben gezien, dat volgens het voorloopig onderzoek in het onderdistrict Manggabesar in dit centrum van Batavia malaria onder de doodsooizaken onder de blijvende bevolking in de 3 eerste kwartalen van 1912 niet een overwegende plaats heeft ingenomen.

Zelfs zijn er twee ziekten geweest, die elk op zich zelf een grooter aandeel in de totaal-sterfte hebben gehad: cholera en pokkeu. Op malaria volgde bij dit deel der bevolking, volgens de aanvankelijke uitkomsten van het onderzoek, als vierde: longtuberculose, en hierop dysenterie.

Typhus nam geen belangrijke plaats in. Nog geen 2% van de gezamenlijke onderzochte sterfgevallen zijn door typhus veroorzaakt.

In de volgende grafische voorstellingen is elk van deze ziekten door een afzonderlijke kleur weergegeven, en wel cholera door geel, pokken door blauw, malaria door zwart, longtuberculose door rood, dysenterie door groen, typhus door rose en alle andere doodsoorzaken tezamen door grijs.

Belangrijk is in de eerste plaats een vergelijking van de beteekenis van elk dezer ziekten als doodsoorzaak onder de Europeanen en onder de Inlanders.

Van den inhoud van het hiervolgend staatje is daartoe een grafische voorstelling gemaakt. De getallen zoowel als de kolommen geven het aantal overledenen aan elk der genoemde ziekten per 10.000 levenden aan. wat de