Jan. Febr. Mrt. Apr. Mei. Juni. Juli. Aug. Sept. Oct. Nov. Dec.

145. 107. 80. 103. 80. 118. 222. 230. 185- 148. 113. 137.

Al weer dus sterke toppen in Juli-Septeinber, en minder sterke verheffingen in December en Januari. (Zie fig. 36.)

Aan het slot van dezen terugblik kan het belangwekkend, en leerzaam tevens zijn, met de maatregelen kennis te maken, die vorige generaties voor het assaineeren van Batavia noodig hebben geoordeeld.

Reeds door Coen en zijn opvolger De Carpentier waren belangrijke sanitaire voorschriften uitgevaardigd, die echter uit den aard der zaak voornamelijk individueel-hygiënische regelingen behelsden. Zoo moest de baljuw ieder beboeten, die vuil op straat of burgwal wierp of bewaarde. Onreinheden moesten bij de vuilnisschuiten gebracht, de straten en wallen op Zon- en feestdagen gereinigd worden. Het in cultuur brengen van gronden rondom de stad werd bevorderd, de grachten werden met boomen beplant.

Maetsuycker breidde de voorschriften uit en verzamelde ze in 1642 tot een tractaat, dat ook bouwverordeningen bevatte en het aanleggen van gemetselde goten langs sommige wegen voorschreef. Het bevatte keuren op brood, vleesch, visch en arak, de prostitutie, de openbare gebouwen enz. Vele dier voorschriften waren uitmuntend. Maar er werd slecht de hand aan gehouden. Ten strengste was bijv. verboden, eenig vuil in de grachten te gooien ; maar lijdelijk werd toegezien, dat de inhoud van zekere niet geurige tonnen, die 's nachts na 9 uur nloesten worden uitgedragen, door de slaven in de stadsgrachten werd uitgeworpen (de beruchte „negenuurbloemen": foela novi horas).

Toen de ongezondheid in de 18de eeuw een toppunt had bereikt (1753), heeft de reeds meer genoemde Pa ra v i c i n i den Gouverneur-Generaal een program in 8 punten aangeboden, dat hier in den oorspronkelijken tekst wordt gerepro" duceerd: ')

') Uit Semmelink, 1. c., p. 355-357.