de slof „levendig" over te brengen. In Juli van dat jaar was deze vaccine te Batavia aanwezig, en reeds in September 1804 werd. op grond van een rapport, uitgebracht dooreen commissie, waarin o.a kloprogge en Gauffré zitting hadden, een resolutie uitgevaardigd, die als liet eerste vaccine-reglement in N.l. kan worden beschouwd.

In 1807 was de koepokstof te Batavia uitgestorven. De Regeering had gauffré's voorstel, opzieners der vaccine aan te stellen, inden wind geslagen en wist nu niet beter te doen dan hem naar Oost-Java te dirigeeren en te zien, of de koepokstof daar nog in leven was. Mocht zij ook daar onverhoopt zijn „verloren of uitgedoofd , dan had hij zijn reis naar lsle de France te vervolgen en haar op 24 „voorwerpen" (Inlandsche kinderen) opnieuw „levendig" naar Java over te brengen.

Uit een brief van den Gouverneur-Generaal Daendels dd. 18 Juni 1808 blijkt, dat deze tweede tocht naar Mauritius niet noodig is geweest, daar in Oost-Java nog bibit aanwezig was.

Tijdens het Engelsche tusschenbestuur is aan de vaccinatie bizondere zorg besteed. Te Batavia leidde zij echter een kwijnend bestaan.

De Inlanders waren indolent. De superintendent jacob, aldaar in 1812 aangesteld, drong in 1815 bij de Regeering op eenigen dwang aan.

In 1820 is een definitief vaccine-reglement vastgesteld, dat men in Idsinga's „Mededeelingen over de koepokinenting op Java en Madoera" beschreven vindt. *)

Mogen cholera en pokken nu met waarschijnlijkheid, in verhouding tot andere doodsoorzaken iu vorige eeuwen, naar den achtergrond worden verplaatst, dan wordt door deze omstandigheid de omineuse beteekenis der buitensporig hooge sterftecijfers, speciaal in de 18de eeuw, slechts verhoogd.

De voornaamste worgengels waren malaria en dysenterie. Dat de kwaadaardige koortsen, waarvan de beschrijvingen boekdeelen vullen, hoofdzakelijk m a I a r i a zijn geweest, lijdt geen redelijken twijfel. Of daarnaast al of niet typhus

*) Geneesk- Tijdschr. v. N. I., Dl 23. 1884

Voor de vroegere geschiedenis zij verwezen naar de interessante studies van Dr. J. M. H. van Dorssf.n in het zelfde tijdschrift, Dl. 32, 1893 („Eerste invoering der vaccine op Java en in lndië"), en Dl. 34, 1893 (.,De vaccine op Java en in den O. 1. Archipel van 1804-1820' ).

14