warine kruiken, rijstewater en warme, slappe thee ad libitum, koolzuurhoudende dranken, massage, subcutaan digaleen en kamferolie en zoo noodig bij spierkrampen morpliine-injectie's; liet diëet bestond uit melk.

De lauwe l°/0 tanninelavementen, die wellicht een gedeelte der gevormde toxinen zouden kunnen vernietigen, zoodat althans deze vergiften niet zouden worden opgenomen bij eene eventueele resorptie, werden spoedig achterwege gelaten, omdat de meeste Inlanders alle moeite deden om de ingebrachte vloeistof zoo spoedig mogelijk te evacueeren. Daarna werden gekeratiniseerde pillen van permanganas kalicus verstrekt; doch ook dit stuitte op practische bezwaren, omdat vele patienten van de pillen braakten of ze stuk kauwden en dus de oxydatie der toxinen in de darmen illusoir was. De enteroclysen en de permanganas kalicuspillen werden daarom al spoedig gereserveerd voor de meer intelligente lijders, vnl. Europeanen en Chineezen.

De hypoderinoclyse vond eene ruime toepassing, doch eene onaangenaamheid was het, dat velen dergenen, die met zulk eene infusie reeds hadden kennis gemaakt, wantrouwende oogen op het toestel richtten en liever wilden sterven dan nogmaals de pijn te moeten doorstaan. De hypodermoclysen werden gegeven in dij, flanken of in de regiones subclaviculares.

In het stadium algidum hadden zoowel entero- als hypoderinoclyse geen symptomatisch effect, zoodat dan werd overgegaan tot intraveneuse inspuitingen van hypertonische zoutoplossing, doch hierover straks. Intraveneuse injecties van isotonische zoutoplossing zijn weinig en slechts in het begin- der epidemie gegeven; de daarmee in vorige jaren bereikte resultaten waren zoo weinig bemoedigend, dat men de bezwaren hooger telde dan de voordeelen.

Warme kruiken werden meestal met handen en voeten weggewerkt, daar zij den patienten onaangenaam waren. De lijders waren „al zoo gloeiend vanbinnen!" Indiende

3