„farben nur angedeutet und eigenlich nur an ihrer auffal„lend starken Kapsel erkemibar waren. Aucli uach der „Gramschen Methode farbten sie sicli fast gar nicht, nur „in nacli Gram überfarbten Praparaten traten sie gele„gentlich deutliclier hervor. Die Bazillen liegen regellos „im Protaplasma, sind ziemlich plump, etwa 3 fi lang, 1 fi „bis 1.5 p breit; langere Verbande felilen. Der Form nach „erinnern die Bazillen am meisten an die Gruppe des „Friedlanderschen Pneumoniebazillus (B. mucosus caps.), „zu der ja auch die Ozaenabazillen, die Rhinosklerom„bazillen gehören; doch ist Farbung und Kultur ganz ab„weichend."

Eenige malen is het ons met veel moeite gelukt, uit het afgekrabde weefsel niet de beschrevene overeenkomende bacillen te kleuren. Zoo duidelijk als Axenfeld ze op blz. 292 afbeeldt, echter niet. Ik ben niet genoeg ervaren in de bacteriologie om dergelijke zeer moeilijke preparaten te maken en ik doe daarvoor een beroep op collega's, die volkomen op de hoogte zijn van bacteriologie, mij in het opsporen te helpen. Overal waar natte sawahvelden bewerkt worden, komen de gevallen voor en door de ziekte aangetaste ooglijders zijn dan zeker te vinden.

Naar mijn meening is er geen twijfel aan of de sawahmodder is de aanleidende oorzaak. Het typische beeld komt alléén bij die lijders voor, die door de sawahmodder besmet zijn. Bij de 5%, die een iet of wat afwijkend beeld vertoonden, meer overeenkomend met het door Fuchs beschrevene, beginnend met een lichte catarrh van liet bindvlies en waar straatstof en vuil bamboestof oorzaak was, zullen waarschijnlijk eenigszins andere bacillen gevonden worden.

Men heeft er blijkbaar in Europa nooit aan gedacht, stof als oorzaak der Fuchsche keratitis punctata superfici al is te beschouwen. In die richting heeft men niet gezocht; men heeft allerlei vermoed, maar niets werkelijks gevonden.