Uit mijn waarnemingen blijkt, dat de nieuw aangekomen Javanen behalve.de ankylostomiasis, nog een aantal acute ziekten mede in liet land brengen; gevallen van acute en chronische malaria en huidziekten zijn eveneens legio.

Volgens de geruchten (cijfers staan ons niet ten dienste) moet de sterfte ouder de nieuwelingen op vele der eerst kort geopende ondernemingen onrustbarend hoog zijn.

Geen wonder dat de door wormziekte verslapte koelies aan allerlei kwalen ten offer vallen; de geneeskundige dienst laat op de nieuwe ondernemingen vaak veel te wenschen over, terwijl van de koelies zware arbeid wordt geeischt.

Het aandeel der ankylostomiasis in de plaats hebbende sterfte valt niet in getallen uit te drukken; ik zal niet wagen een schatting te maken; doch vast staat, dat zonder een krachtig optreden tegen de wormziekte een grondige verbetering in den gezondheidstoestand niet zal zijn te bereiken.

In deze meening staan wij hier niet alleen.

Uit de colonial reports, welke jaarlijks in het Journal of Tropical Medicine & Hygiene worden gepubliceerd, wil ik enkele uitspraken mededeelen.

Braddon (Negri Sembilan 1908, aangehaald volgens Graham, Journ. of Tropical Med. & Hyg. 1909 pag. 333). „As a result of these observations I am able to affirm, „that it is to one single disease that almost all the mortality „and sickness of the Tamil-labourer is either directly or „indirectly due. That disease is the ankylostomiasis".

Orme (Perak 1909) spreekt in verband met de rol welke de ankylostomiasis als doodsoorzaak speelt van "this „terrible and insidious disease", terwijl uit de aldaar gepubliceerde getallen blijkt, dat de infectie er minder sterk is, dan hier op de goed behandelde estates.

Fox (Pahang 1909) komt tot een conclusie, die volkomen hetzelfde inhoudt, als Schüffner in 1904 betoogde: „Ook bij lieden, die geen anaemie vertoonden, verdween „de bestaande traagheid en het vermoeidheidsgevoel als