vaccineerd waren, dan zou bij het uitbreken der ziekte in die dessa de mogelijkheid geschapen zijn, dat de ziekte zich uitsluitend manifesteerde onder één der beide rubrieken van personen. Dit sterk gelocaliseerd zijn der ziekte is hier herhaaldelijk waargenomen. Later is dan ook getracht, van elk huisgezin de helft van het aantal personen te vaccineeren en de andere helft niet, doch dit heefteerst plaats gehad, toen de ziekte zoo goed als geheel onderdrukt was.

B. Moet gedurende de tijdsperiode, dat de ziekte het hevigst heerschte, reeds een voldoend groot observatiemateriaal (gevaccineerden) aanwezig zijn geweest.

C. Zouden de andere bestrijdingsmaatregelen, w.o. vooral de evacuatie en masse en de woningverbetering te noemen zijn, eigenlijk niet moeten worden toegepast, daar de ervaring geleerd heeft, dat het door deze genoemde middelen steeds gelukt, het verdere ontstaan van menschenpest direct te voprkoinen. Aan geen der hierboven genoemde voorwaarden nu is bij de pestepidemie in de afdeeling Malang voldaan. Toch is eene beoordeeling in zekere mate mogelijk, indien rekening gehouden wordt met het bovenstaande en nog andere te noemen bronnen van fouten. Totaal zijn in de afdeeling Malang, die ± 800.000 inwoners telt, gevaccineerd 54017 personen met het Duitsche vaccin en 11703 personen met het Engelsche vaccin. Neemt men nu, om de bezwaren sub A genoemd zooveel mogelijk te ontgaan, ter beoordeeling alleen de brandpunten der besmetting, nl. de districten Penangoengan en Karanglo, waar de ziekte zeer verspreid optrad, zoo bedraagt in deze districten, die te zamen eene bevolking tellen van 158601, het aantal gevaccineerden met het Duitsche vaccin 47131 en het aantal gevaccineerden met het Haffkine-vaccin 9595, terwijl 101875 personen niet gevaccineerd waren. Over deze getallen berekend, krijgt men dan de volgende cijfers ').

Deze cijfers zijn berekend over een tijdsverloop van 8 maanden.