lieten honderden menschen zich vaccineeren. Toen evenwel de pest sterk aan het afnemen was en zich slechts hier en daar enkele sporadische gevallen voordeden, was de bevolking er ten slotte niet ineer toe te bewegen zich te laten vaccineeren, eensdeels wel als gevolg van de omstandigheid, dat door het sporadisch optreden de ziekte haar schrikwekkend karakter bij de bevolking zoo goed als verloren had, anderdeels van wege de onaangename reactieverschijnselen na de vaccinatie, waardoor velen gedurende eenige dagen niet in staat waren, hunne dagelijksche bezigheden te verrichten.

Dit alles is de reden, waarom de vaccinaties in de maand November zijn gestaakt en derhalve afgezien is moeten worden van de oorspronkelijke bedoeling, om met het Engelsche vaccin een even groot aantal personen te vaccineeren, als met het Duitsche vaccin heeft plaats gehad.

De iinmuniseerende werking van elk vaccin moet kunnen blijken uit twee feiten:

I. moet het morbiditeitscijfer van de gevaccineerden binnen de periode hunner immuniteit verlaagd zijn ten opzichte van dat der niet-gevaccineerden;

II. moet het mortaliteitscijfer van de aangetasten onder de gevaccineerden binnen de periode hunner immuniteit eveneens verlaagd zijn ten opzichte van dat der aangetasten onder de niet-gevaccineerden. Als immuniteitsperiode is in beide gevallen aangenomen de termijn, gelegen tusschen 10 dagen en 6 maanden na de vaccinatie.

Ad. I. De beoordeeling van den invloedder v a c c i n a t i e's op het morbiditeitscijfer is zeer lastig. Hiervoor moet aan de volgende eischen zijn voldaan.

A. Moet de ziekte diffuus zijn verspreid en niet, zooals in de afdeeling Malang het geval geweest is, sterk gelocaliseerd (zelfs binnen de grens van een zelfde dessa). Stel b.v., dat in een willekeurig genomen dessa de helft van het aantal inwoners wel en de andere helft niet ge-