Uit vorenstaand staatje ziet men dat de nokbalk, het geraamte, de wand, de pyans en de bale-bale hooge percentages geven; dat liet tevens noodig is de cijfers districtsgewijze te groepeeren. Voor wie de plaatselijke toestanden kent, zijn de verschillen die dan aan den dag komen, wel verklaarbaar.

Zoo berust het ontbreken van nesten in atap in de kotta Malang op het voorgeschreven zijn van pannen daken. Karang Lo heeft meer pannen dan Penangoengan en Ngantang, omdat de grond zich er beter leent tot de bereiding. Onder het pannen dak in de kotta vindt men als regel pyans, veel vaker dan in de dessa's. De ruimte tusschen pannen en pyans is in de kotta de geliefkoosde nestelplaats der ratten. In Toeren geeft de bale-bale het hoogste cijfer; hier betreft ons onderzoek vooral kampongs, die tot koffieondernemingen behooren en wier huizen vooral uit hout, pannen en zelfs zink bestaan. In huizen waar noch het geraamte noch het dak gunstige nestelplaatsen aan de ratten bieden, is de bale-bale de plaats van voorkeur. Hierbij moet er op gewezen worden, dat het aantal vindplaatsen in de bedoelde kampongs per huis en per inwoner in Toeren nog iets hooger is dan elders in de afdeeling Malang '). Ook de de vloer in Toeren levert betrekkelijk veel ratteholen op.

In zulke verschuivingen van de percentages zit voor de pestbestrijding door woningverbetering bij voorbaat een les. Men leert er uit dat het niet voldoende is de gewone nestelplaatsen ontoegankelijk te maken, maar dat men zeer zorgvuldig te werk dient te gaan. De huisrat is een klimrat

') De beteekenis van den kleinen afstand tusschen rat en mensch in Toeren schijnt ook te spreken uit het aantal pestgevallen dat een kleine kampong met veel rattenesten in de bale-bale opleverde. In kampong Radjah traden in enkele weken tijds 27 gevallen van pest op, bij een bevolking van 179 inwoners, dit is nog meer (15%) dan het hoogste cijfer (10%) elders in de afdeeling aangeteekend [Banjak niet 90 gevallen (waaronder longpest) op 859 inwoners].