in de maanden Juli en Augustus bijeen gebracht, de plaats der rattenesten in de Javaansche dessa-woning naar de veelvuldigheid van haar voorkomen te rangschikken.

Ten slotte: het onderzoek naar het voorkomen van aan rat en mensch gemeenschappelijke parasieten. Reeds spoedig bleek de huisrat in tegenstelling met de veldrat een noemenswaard aantal vlooien te herbergen, in hoofdzaak Loemopsylla Cheopis '), de Indische rattevloo, hetzelfde insect dat door de Engelsch-Indische commissie is bestudeerd, en waarmede zulke belangrijke proefnemingen tot steun van de rat-vloo-mensch-hypothese zijn genomen. Uit mijn getallen in Hoofdstuk V zal men zien, dat het gemiddelde aantal vlooien van de huisrat in Oost-Java niet zeer hoog is 2). In de pesthuizen echter gelukte het herhaaldelijk zeer hooge waarden te vinden. Zoo ontving ik uit de bale-bale van een pesthuis in Kaproe een nog versche pestrat met 18 Loemopsylla Cheopis en 4 Ctenopsylla. In een rijstpot op een bale-bale in een huis naast een pesthuis in Poenten werd een versche pestrat gevonden met 12 Loemopsylla Cheopis. Bij vele van deze vlooien werden mikroskopisch typische pestbacillen aangetroffen; dat de bacillen in virulenten staat verkeerden, bleek uit een proef door den heer Apituley in het laboratorium genomen; met fijn gewreven magen van drie vlooien van een pestrat gelukte het een cavia te infecteeren.

Het hoogste aantal vlooien was aanwezig op een versche pestrat, die door mij bij liet onderzoek van een pesthuis

J) De determinatie van de door mij op de ratten in Java gevonden vlooien is nog niet door een entomoloog gecontroleerd; eenig verschil met de exemplaren van Loemopsylla Cheopis, door mij voor 2 jaar in Deli verzameld (de determinatie werd door tusschenkomst van Prof. Saltet bevestigd door Dr. Oudemans), heb ik niet kunnen vaststellen.

3) NI. in de maanden Juni, Juli, Augustus en September gedurende welke de pest belangrijk is teruggegaan.