„Laboratory, but none have been plague. All cases have „been deaths of natives who died suddenly and three cases „presented enlarged glands. Enlargement in cases was due „to bacteria other than plague, namely bacteria pneumoniae, „bacteria to wicli natives in tliis country appear to be un„usually susceptible."

„Please publish this information."

Een verwijt, dat men zicli hier in zorgeloosheid heeft laten overvallen, komt mij in onbillijk voor. Door het Binnenlandsch Bestuur werd reeds in het einde van 1910 op het voorkomen van eene ongewone sterfte onder de bevolking in het Malangsche gewezen. Men was te Soerabaja en Madioen op zijne hoede en deed, wat mogelijk was, om zekerheid te verkrijgen aangaande de gevallen, die men verdacht. Dat reeds binnen IV2 maand nadat door Dr. Wijdenes Spaans en den geneesheer van Madioen de eerste praeparaten ter onderzoek werden opgestuurd, de klinische en bacteriologische diagnose kon worden vastgesteld, steekt gunstig af bij de geschiedenis over de ontdekking van de pest te Bombay. Daar, eene stad met een uitgebreiden medischen dienst, heerschte de pest reeds meer dan 6 maanden en veroorzaakte groote sterfte, welke men toeschreef aan remitteereude koortsen en longlijden, alvorens men inzag met pest te doen te hebben. Het zou te ver voeren nog meer voorbeelden te noemen.

Inderdaad had men misschien de pest in het Malangsche vroeger kunnen ontdekken, doch dan slechts door middel van een goed georganiseerden Burgerlijk Geneeskundigen Dienst, welke een wakend oog houdt op iedere stijging der mortaliteit in elk onderdistrici van Java en naar aanleiding daarvan locaal onderzoek verricht. Een afzonderlijke Burgerlijk Geneeskundige Dienst deed zijn intrede eerst in den aanvang van dit jaar. Er was nauwelijks tijd, het plan voor eene organisatie in schema samen te stellen, (de verschil-