Van de pest is het bekend, dat ze op Java naar itienschenheugenis nooit voorkwam. Geen van ons kende de ziekte door eigen aanschouwing.

De klinische symptomen der ziekte, zooals ze in de boeken beschreven stonden, kwamen zeer weinig overeen met de meeste gevallen welke hier werden aangetroffen. Wie zou bijv. aan een patiënt met koorts, die kalme, duidelijke antwoorden geeft, van zijne legerstede oprijst of den medicus tegemoet loopt en niets anders vertoont dan eene kleine pijnlijke klierzwelling in de lies, (niet te zien, doch alleen bij palpatie te voelen), den pestlijder herkennen, zooals het ziektebeeld in de boeken beschreven staat in alle hevigheid eener typheuse ziekte, gepaard gaande met onrustige deliriën en klierzwellingen, die als „builen" worden gedefinieerd? (Zie fig. 1; opname van Dr. Deutmann). Welk medicus zou zonder eenige ervaring over pest, in een land waar pest nooit voorkwam, lieden met verweekte en doorgebroken lympheklieren (die ten allen tijde worden aangetroffen) voor pestlijders willen verklaren en daarmede de verantwoording willen dragen van een onnoodige paniek met alle gevolgen daaraan verbonden?

„Zonder uitzondering hebben alle pestepidemieën dezelf„de aanvangsgeschiedenis vertoond", zegt Simpson. „De „verborgenheid der eerste gevallen, de tegenstrijdige meerlingen der medici, de tegenstand van den handel door „het nadeel dat de erkentenis van de aanwezigheid van „de pest meebrengt en de te verwachten paniek, welke onder „de bevolking wordt gebracht, zijn steeds hinderpalen gedweest tot het vroeg stellen der diagnose". Het is duidelijk dat de verantwoordelijkheid groot is, welke een medicus op zich laadt, die de diagnose stelt zonder voldoenden grond. Men zal in den aanvang een zekere uitspraak dan ook slechts slechts mogen doen op zeer vaste basis en deze basis is, wanneer een grondige kennis der ziekte klinisch door gebrek aan ervaring ontbreekt, bezwaarlijk binnen korten tijd te verkrijgen.