individualiteit der patiente geheel buiten beschouwing te laten. Even onjuist is liet om een bepaalde grens aan te nemen, waarboven de temperatuur niet mag stijgen, wil men het kraambed nog als een normaal verloopend mogen bestempelen. Nog dezer dagen nam ik bij een psychisch zeer gevoelige puerpera een verheffing van de temperatuur tot 39° C. waar, zonder dat eenige andere oorzaak dan een twist met haar echtgenoot daarvoor aansprakelijk kon worden gesteld.

Na den normalen partus was in het normale kraambed, afgezien van de zoogenaamde reactiekoorts, lang niet altijd de temperatuur verhoogd, zelfs niet altijd in gevallen, waarbij stinkende lochiën te voorschijn kwamen.

De stelling van Meurer '), dat elke puerpera tengevolge van resorptie van vreemde stoffen temperatuursverhooging krijgt, behoeft dus zeker eenige beperkingen, zooals ook uit de ervaring van anderen is gebleken. Zoo geeft Basso 2) als resultaat zijner onderzoekingen bij 40 normale kraamvrouwen, die hij nauwkeurig waarnam, aan, dat de hoogste temperatuur in het kraambed 37° was; zelfs bij aanwezigheid van haemolyseerende streptococcen in den uterus der puerpera steeg deze niet hooger.

De oorzaak voor het uitblijven der temperatuursverhooging in zoodanige gevallen kan nu, naar ik meen, niet geheel worden toegeschreven aan het vroege opstaan, (alhoewel de invloed daarvan niet te ontkennen valt), waardoor stagnatie van lochiaalsecreet voorkómen zoude worden, daar ook bij kraamvrouwen die 9 dagen te bed bleven, niet altijd temperatuursverhooging optrad.

Onder de koortsvormen dan die in het puerperium kunnen optreden, moeten in de eerste plaats genoemd worden de aseptische koortsen.

') Meurer. Ned. tijdschrift voor geneeskunde 9 April 1910.

2) pravidanza e puerperio normale e streptococco emolitico [Annali di Obst. e Gin. 1910 No. 1] Medisch Weekblad dd. 21 Mei 1910.