gebracht, dan ontstaat veel eerder polyneuritis dan wanneer de rijst zonder culturen wordt gebruikt.

Kohlbrugge verklaart dit door er op te wijzen, dat bij de gewone voeding slechts weinig bacillen in het lichaam komen en dus de verzuring langzaam gaat, terwijl bij toevoeging van gekweekte culturen het gistingsproces een veel sneller verloop heeft.

Kohlbrugge vermeent zelfs, dat het hem mogelijk is, door de hoeveelheid der culturen te vermeerderen of te verminderen, het in de hand te hebben, de ziekte eerder of later te doen uitbreken.

Zonder critiek op enkele beschouwingen van Kohlbrugge te willen leveren, daar zulks niet in de bedoeling dezer verhandeling ligt, wil ik er slechts op wijzen dat er gedeeltelijke overeenstemming bestaat tusschen de resultaten door hem en door mij verkregen, en wel waar wij beiden tot de slotsom komen, dat verzuurde rijst de polyneuritis eerder doet ontstaan, dan gewone rijst. Ik ben echter verder gegaan dan hij, door kippen behalve hun normale voeding ook het uittreksel der verzuurde rijst te geven, zonder dat dit echter eenig resultaat gaf.

Welk verband er nu bestaat tusschen de verzuurde rijst en de polyneuritis, nu de oorzaak niet ligt in de verzuringsmicro-organismen op zich zelf, noch in de door hen buiten het lichaam gevormde ontledingsproducten uit de rijst, kan op dit oogeublik nog niet door mij worden uitgemaakt. Ik vermeen echter, in tegenstelling met Kohlbrugge, de oorzaak niet in de verzuring op zich zelf te moeten zoeken, daar anders het verzuurde rijstwater ook bij normale voeding de polyneuritis door intoxicatie had moeten doen ontstaan.

De laatste schakel in de proefneming van Kohlbrugge ontbreekt dan ook en wel die, dat normaal gevoede kippen, met toevoeging der door hem door zijn bacillen verkregen verzuringsproducten, de polyneurifis doet ontstaan.