Aanbeveling verdient het, wanneer dit niet op onuitvoerbaarheid afstuit, zooals onder de gegeven omstandigheden hier het geval was, behalve het vervaardigen van praeparaten, bestemd voor het mikroskopisch onderzoek, tegelijkertijd op agar-agar een kleine hoeveelheid bloed of kliersap uit te strijken. Ik ben echter overtuigd, dat het overgroote meerendeel der agar-buisjes den volgenden morgen met een dikke schimmellaag bedekt zouden zijn. Een dergelijk onderzoek is mogelijk in een ziekeninrichting, of bij een enkelen lijder, waar men in de gelegenheid is, dit onder de noodige voorzorgsmaatregelen te verrichten, maar zoo goed als onmogelijk, wanneer de patienten in uren ver afgelegen kampongs moeten worden opgezocht. Deze opmerking moge onnoodig blijken voor hen, die met de toestanden in onze binnenlanden bekend zijn, voor hen, die, zonder begrip van plaatselijke omstandigheden, dikwerf onze handelwijzen beoordeelen, komt zij mij geenszins misplaatst voor.

Het onderzoek van sputa, in gevallen van verdenking op longpest, leverde in den regel geen moeielijkheden op voor de diagnose. Gewoonlijk waren de pestbacillen in zeer grooten getale, meermalen in nagenoeg reine cultuur, in de sputa aanwezig, en ik herinner mij niet één geval waar, bij een negatief resultaat van het mikroskopisch onderzoek, toch bleek dat longpest bestond. In geval van twijfel is het inwrijven der sputa, op de geschoren buikhuid van een cavia, het afdoende middel om tot een beslissing te geraken.

Gevallen van pestseptichaemie leveren voor het mikroskopisch bloedonderzoek geene moeielijkheden op: steeds zijn daarbij pestbacillen in groot aantal in ieder bloedpraeparaat aanwezig.

De bacteriologische onderzoekingsmethoden hebben, bij het voorkomen van pestgevallen in de afdeeling Malang, wederom hare volkomen betrouwbaarheid bewezen. Zij zijn