Over de waarde van het mikroskopisch bloedonderzoek bij verdachte gevallen van pest, loopen de meeningen nogal uiteen. Volgens Terni ') is zelfs in „sehr vielen Fallen „als pestöse Septichaemie diagnosticirten Fallen die mikros„kopische und bakteriologische Untersuchung des Blutes „negativ, auch post mortem". Ik kan gerust verklaren, dat het ons buitengewoon nuttig is geweest, mits men slechts niet uit het oog verlieze, dat een negatief resultaat niet onder alle omstandigheden het recht geeft tot het buitensluiten van de diagnose pest. Want de geneeskundige moet rekening houden met het tijdstip der ziekte, waarop hij de bloedpraeparaten vervaardigt; immers ligt het voor de hand, dat in het beginstadium van een bubonenpest nog geen pestbacillen in het bloed behoeven te circuleeren, al worden zij, naar onze ervaring, herhaaldelijk reeds vroegtijdig aangetroffen. De negatieve uitslag van een onderzoek kan, bij voortbestaan van het vermoeden op pest, slechts nopen tot een herhaling van hetzelfde onderzoek, wanneer er althans geen ander is, dat inmiddels den twijfel heeft kunnen opheffen. Zoo gaf menigmaal een onderzoek op malaria-parasieten den sleutel tot verklaring van het verdachte ziektegeval. Ik wil hier tevens nog wijzen op den buitengewoon hoogen graad van leucocytose, die bij pest in vele gevallen optreedt. Menigmaal kon, wanneer de dood reeds was ingetreden alvorens de lijder door een geneeskundige was onderzocht, en aan het lijk uitwendig waarneembare verschijnselen van pest ontbraken, door mikroskopisch onderzoek van een weinig bloed nog een juiste diagnose worden gemaakt, een zaak van niet weinig belang voor het nemen van de noodige maatregelen. Mikroskopiscli bloedonderzoek, op het juiste oogenblik en bij negatieven uitslag bij herhaling verricht, is ons een waardevol hulpmiddel gebleken bij het stellen der diagnose van pest.

') Terni. loco cit.