rattenpest en dat de deze ziekte veroorzakende mikrobe als identiek mocht worden beschouwd met den door Yersin en Kitasato ontdekten pestbacillus.

Een gelijkwaardige reeks van proeven met van den mensch afkomstig materiaal kon eerst op den 8en April worden begonnen, toen ik van een patiënt eenig bloederig vocht ontving, dat in een spuitje van Pravaz uit een bubo was opgezogen. Daar op de gestorvèn lijders geen sectie verricht kon worden, was deze gelegenheid om materiaal voor onderzoek te verzamelen, afgesneden. De inhoud van het spuitje werd onmiddellijk uitgeblazen op agar-agar en daarop met de entnaald goed uitgestreken. Na tweemaal 24 uren hadden zich, naast koloniën van staphylococcus pyogenes aureus, er een aantal ontwikkeld, die op het eerste gezicht reeds den indruk gaven van pestbacillen en bij voortgezet mikroskopisch onderzoek dat ook bleken te zijn. Een cavia, wederom door een prik met een naald, die in de cultuur was gedompeld, in de poot geënt, was na ruim 4X24 uren overleden, onder volmaakt dezelfde verschijnselen als boven beschreven voor de cavia, die met van de rat afkomstige bacillen was geënt.

Het bewijs was dus geleverd, dat in de afdeeling Malang," zoowel onder de bevolking als onder de ratten, een ziekte heerschte, veroorzaakt door den, sedert zijne ontdekking in 1894 over de geheele wereld als de oorzaak voor men sc hen- en rattenpest erkenden, bacillus pest is.

Het kweeken der pestbacillen, zoowel uit den zieken mensch als uit de rat, had, naast de wetenschappelijke bewijsvoering, dat de ziekte in de afdeeling Malang wel degelijk pest was, nog een ander doel. Behalve de bestrijding der ziekte met de hygiënische maatregelen, voor wier beschrijving hier niet de plaats is, moest er naar worden gestreefd de bevolking zoo spoedig mogelijk met pestvaccin