plaats en hij bovendien in beide okselholten, op den rand van den musc. pectoralis major, een zwelling vertoonde, die wel voor een vergroote lymphklier gehouden kon worden, rees het vermoeden, dat deze jongen een pestlijder zou kunnen zijn en werden, zeer terecht, voorloopig maatregelen van afzondering genomen. Bij nader onderzoek bleek echter, dat de bacillen Gram-positief waren; met het sputum geënte caviae werden niet ziek. Het geval ontpopte zich later als een geval van mazelen. De zwellingen in de okselholte waren de gevolgen van een eenigszins hardhandige massage door de familieleden van den lijder toegepast, waarbij volgens chineesch gebruik de huid met onderliggende spieren van de onderlaag, in casu de borstkas, werden opgelicht en bloeduitstortingen waren ontstaan.

Een andere mikrobe, die ons zou kunnen misleiden, wanneer we alleen op de bipolaire kleuring afgingen, is het, vooral in de tropen zeer menigvuldig voorkomende, mikroorganisme bekend onder den naam van proteus vulgaris. Wederom ontleen ik aan de rijke ervaring van E. Klein een zeer leerzaam geval. In een groote havenstad aan de Oostkust van Engeland, waar eenigen tijd geleden een geval van pest was aangevoerd, werd de eigenares van een kleinen winkel plotseling ziek met hooge koorts en zwelling en ontsteking van de lymphkieren in okselholte en liesplooi. Na 4 dagen daalde de temperatuur en trad spoedig herstel op. Tijdens de patiente nog hooge koorts had, was kliersap, uit de gezwollen lymphklieren door punctie verkregen, aan een mikroskopisch onderzoek onderworpen, omdat men voor pest vreesde, waartoe de wijze van optreden der ziekteverschijnselen en het feit, dat ter plaatse pest was voorgekomen, aanleiding gaven. Bij dit onderzoek bleken in de praeparaten van dat kliervocht een klein aantal ovale staafjes aanwezig te zijn, van welke enkele een fraaie bipolaire kleuring vertoonden. Verder voortgezet onderzoek toonde aan, dat deze mikro-organismen proteus-bacillen waren, die