Januari 1909) bij 46 °/o der gevangenen hartverschijnselen vond, voor, om prophylactisch katjang-idjoe te geven. Het werd echter eerst 30 April, voordat de toestemming tot deze verstrekking verkregen was. Op laatstgenoemden datum vond hij bij 27 % der gevangenen hartverschijnselen. Niettegenstaande de boontjes trouw gebruikt werden, steeg het aantal beri-berilijders in Juni en Juli zeer belangrijk.

Reeds eerder was beproefd rijst te pelien in de gevangenis zelf. Nadat bij een eerste poging oneetbare rijst was verkregen, gelukte het, tegen het begin van October, wat smakelijker rijst te verkrijgen. Sinds deze rijst geregeld gebruikt wordt, zijn geen beri-berilijders meer voorgekomen.

De eenige lijder aan lepra, die onder de oogen kwam, was een, wegens die ziekte ontslagen militair, die zich te Tomohon gevestigd had.

Mazelen werden 3 malen gediagnostiseerd en wel met zóó lange tusschenpoozen tusschen de gevallen, dat men zich afvraagt, op welke wijze de infectie telkens wel zou hebben plaats gehad.

Pokken kwamen in deze afdeeling niet voor. Een 3-tal lijders werd uit Halmaheira aangevoerd.

In de afdeeling Bolaan Mongondou heerschten de pokken vrij hevig; aldaar werd veel tegenwerking ondervonden bij vaccinatie.

Geslachtsziekten kwamen zeer zelden in behandeling.

Van Juli tot heden heerschte, voornamelijk onder de schooljeugd, een oogziekte, welke van school tot school verhuisde n. 1.: een sub-acute, hardnekkige vorm van catarrhale conjunctivitis.

Ankylostomiasis kwam niet in behandeling.

Phthisis pulmonum kwam wederom vrij veelvuldig voor.

Tetanus zag verslaggever 2 malen; beide keeren bestonden de symptomen reeds sinds eenige dagen. Het waren niet zeer heftig verloopende gevallen, die echter nog