der longen beheerscht. Misschien spelen daarbij nog andere factoren, die de uitzetting van de long beletten, een rol, als trauma (schot, steek etc.) met ernstige shock gepaard, operatieve ingrepen in narcose met voorbijgaande verlamming van het ademcentrum. Dat zelfs geschikte maatregelen het ontstaan van een verouderd pleuraempyeem niet kunnen beletten, blijkt uit eene mededeeling van Treibmann uit de kliniek van Curschmann; de in het verloop van tien jaren met heveldrainage behandelde 38 gevallen van empyeem gaven 92% genezing bij eene gemiddelde duur der drainage van twee maanden.

Curschmann had bij deze methode van behandeling in 11% van 73 gevallen geen succes.

Of men de behandelingsmethode van Bülau door heveldiainage met of zonder het aspiratietoestel van Perthes, of de door Röser en König ingevoerde thoracotomie met ribresectie, of de methode van behandeling volgens Pust met dubbelen insteek, spoeldrainage en zuigbehandeling de voorkeur geeft, in ongeveer 10-20% der gevallen blijft het succes uit. Zelfs geschikte maatregelen, die ons ten dienste staan, om de volkomen uitzetting der long te bewerken, leiden dikwijls dus niet tot het doel; ook wanneer bij een verwaarloosd empyeem voor volkomen afvoer van het infectieuse exsudaat gezorgd is, en men rekening gehouden heeft met de twee indicaties, de opening groot genoeg en op de laagst gelegen plaats te maken, zullen toch nog steeds gevallen waargenomen worden, bij welke eene uitzetting van de gecollabeerde long niet plaats heeft en bij welke zich tusschen de beide pleurabladen eene etterholte vormt, die door verdikking der beide pleurabladen de kans op eene uitzetting der samengevallen long nog beperkt.

Om de gevaren te voorkomen, die het organisme bedreigen bij langdurig empyeem, n.1. vooral de amyloide degeneratie der parenchymateuse organen, moet kunsthulp worden toe-