niet nog tijdig door creoline (of een ander werkzaam geneesmiddel) bedwongen wordt, neemt voortdurend in kracht toe en doet den lijder zooveel kwaad, dat na een onbepaalden, korteren of langeren tijd, al leeft de lijder nog voort, alle kans op levensredding verloren gaat —hetzij dan, doordat de stuwing van 't door zeer veel vochtverlies verdikte bloed in de fijnste vaten (van de hersenen, van 't hart, de longen of andere levensorganen) niet meer overwonnen kan worden, noch door de herlevende hartwerking, noch door hypodermatische of intraveneuze inspuitingen van z. g. physiologische zoutoplossing '), en de dood door hersendrukking (coma), door hartverlamming of stikking onvermijdelijk volgen moet — hetzij dat volgens de hypothese van professor Emmerich eenig deel van maag- of darmwand of van een ander orgaan door salpeterigzuur genecrotiseerd mocht worden. Dan kan natuurlijk ook creoline niet meer baten, al zien we de eigenlijke cholera-verschijnselen, 't braken, den buikloop, de veneuze huidverkleuring en de huidplooi, de facies hypocratica, de sufheid, de spierkrampen en de anurie en soms ook de vox cholerica wijken en den lijder schijnbaar zooveel beter worden, zoozeer herleven, dat een nog onervaren arts allicht gelooft den patiënt gered te hebben. 2)

Maar dat alles bewijst niets tegen de waarde van goede, giftvrije creoline, die nog tijdig gegeven wordt, nl. voordat die letale gevolgen van de werking van 't cholera-virus zich ontwikkelen.

De. even lichtvaardige als voorbarige conclusie van den verslaggever, een volijverig maar nog onervaren jong arts, kan dus mijn ervaringen niet te niet doen, noch die van

') Collega Dr. Ari de Jong liet die eenvoudig drinken. En dat ging best bij lijders, bij wie de absorptie door den maagwand, na 't bedwingen der cholera-verschijnsels door creoline, zich hersteld had.

3) Van die nitrieten-vergiftiging ken ik nog geen voorbeeld. Ik durf de mogelijkheid ervan noch bevestigen noch ontkennen.