boven werd aangetoond, afgenomen en zij zouden slechts tot genezing kunnen komen, wanneer de opsonische kracht van het serum toenam. Maar juist de omstandigheid, dat de ziekte is van plaatselijken aard, waarbij algemeene verschijnselei ontbreken, bewijst, dat er geen bacteriën of bacterie-producten in de circulatie komen, waaruit mag worden afgeleid, dat de ziekelijk aangedane gedeelten van het organisme op de eene of andere wijze als het ware van den algemeenen vochtstroom zijn buitengesloten. Hoewel op zich zelf een voordeel, omdat daardoor het algemeen worden der besmetting is voorkomen, vloeit er ook het nadeel uit voort, dat de reactie van het organisme op de besmetting een geringe is, dit niet al de verweerkrachten in het veld brengt, waarover het zou kunnen beschikken en er geen toename van de opsonische kracht plaats heeft. Tracht men nu dit laatste door vaccinatie tot stand te brengen, dan zal toch nog niet in alle gevallen die verhooging van den opsonischen index voldoende blijken om het gewenschte resultaat te verkrijgen: het zieke gebied moet als het ware uit zijn afzondering worden opgeheven, om aan de, na de vaccinatie optredende, grootere hoeveelheid opsoninen de gelegenheid te geven, zich daarheen te begeven. Dit wordt in het algemeen tot stand gebracht door al zulke middelen, die een krachtigen bloedstroom in het zieke gebied ten gevolge hebben.

Gaat een plaatselijke tuberculose over in een algemeene, en komen tuberkelbacillen of hunne toxinen in de circulatie, dan treedt naast de koorts, die daarvan meestal het gevolg is, ook een verhooging van den opsonischen index op: er heeft dus een auto-vaccinatie plaats. Het meest menigvuldig is dit het geval bij de long-tuberculose, uit hoofde der innige verhouding van de longen tot de circulatie. Op zich zelf genomen zou een auto-vaccinatie daarbij van nut kunnen zijn, wanneer die slechts op het juiste oogenblik en tengevolge der resorptie van slechts kleine hoeveelheden toxine