Men zal' nu allicht vragen, of in den korten tijd, dat chinine werd verstrekt, daarvan reeds een gunstige invloed is te merken. Waarschijnlijk is dit wel niet, maar onmogelijk evenmin. In werkelijkheid is dit schijnbaar wel, doch inderdaad niet het geval. Om te doen uitkomen, hoe voorzichtig men met zijn conclusies moet zijn, wil ik die schijnbare verbetering hier even in het licht stellen. Maakt men een grafische voorstelling van het verloop der sterfte per 1000 per jaar, berekend over de vier districten van Batavia, dan krijgt men de curven, weergegeven in fig. 2. Men ziet hierin zeer duidelijk, dat alleen in het district Pendjaringan, dat van af 15 December in zijn geheel gechininiseerd werd, de sterfte sterk is gaan dalen, terwijl zij vóór dien tijd steeds stijgende was. In Mangga Besar, dat voor een betrekkelijk klein deel in de chinineverstrekking door de dokters djawa deelde, is de sterfte iets afgenomen, terwijl in Tanah Abang en Senin, waar alleen chininedepöts werden opgericht, waarvan echter, gelijk gezegd, zoo goed als geen gebruik werd gemaakt, zoodat feitelijk bijna geen chinine werd verstrekt, de sterfte stijgende is gebleven. Het ligt nu zeer voor de hand, hierin een gunstige werking der chinineverstrekking te zien. In Pendjaringan toch, waar zij het sterkst werd doorgevoerd, valt belangrijke daling waar te nemen; in Mangga Besar, waar zij partieel werd toegepast, is de sterfte iets gedaald, wat het gevolg kan zijn van twee elkaar opheffende factoren, nl. een stijging der sterfte in die kampongs, waar geen, en een daling in die, waar wel chinine werd verstrekt. En in de beide districten, die geen chinine gebruikten, is de sterfte stijgende gebleven. Toch zou die conclusie voorbarig zijn. Gaat men namelijk het district Mangga Besar kampong voor kampng na, dan blijkt, dat in sommige de sterfte is gestegen, in andere gedaald of gelijk gebleven, maar ongelukkigerwijs houden die stijgingen en dalingen daar volstrekt geen verband met de verstrekking van chinine. Men vindt wel in sommige kampongs, waar de dokters djawa