anophelespoelen dan wel het overgieten met petroleum en dergelijke, het brengen van larvenetende visch in die poelen, in één woord, alle maatregelen, die kunnen dienen om de anopheles het leven onmogelijk te maken; 2°. verbetering der sanitaire toestanden door verbetering der woningen, incl. het bouwen van muskietenvrije huizen, resp. het gebruik van goed sluitende klamboes; 3°. het ontruimen der ongezondste stadsgedeelten; 4°. het verstrekken van chinine.

Ad 1. Oprecht gesproken, stel ik mij van de maatregelen sub 1 voor Batavia weinig voor. Zonder twijfel zouden een radicale verbetering van den watertoe- en afvoer en een goede rioleering voor Batavia een zegen zijn, maar deze schijnen met zoo groote technische bezwaren en daardoor met zoo enorme kosten gepaard te gaan, dat niet mag worden verwacht, dat de daarvoor noodige fondsen beschikbaar zullen worden gesteld. Doch aangenomen, dat een betere watervoorziening en rioleering bereikbaar zouden zijn, dan zou daarmee alleen nog niet alles zijn gedaan. Rekening houdend met het moeielijk permeabele karakter van den kleibodem van Batavia zouden de andere sub 1 genoemde maatregelen niet mogen worden verwaarloosd. Deze komen alle neer op het opruimen van anophelespoelen. Beschouwen wij dus die broedplaatsen iets nader.

Wat de sawahs betreft, zoo geloof ik, dat a priori mag worden gezegd, dat het niet zal gelukken, ze larvenvrij te maken en te houden: ik zou waarlijk niet weten, hoe men dat zou moeten aanleggen. Met de vischvijvers staat de zaak beter. Men zou kunnen voorschrijven, dat alle waterplanten er uit moeten worden verwijderd, verder, dat de wanden loodrecht moeten worden afgestoken ten einde de aanwezigheid van schuilhoeken te voorkomen, waar larven kunnen leven zonder dat er visch kan komen, en eindelijk zou men kunnen gelasten, dat er in die vijvers vischsoorten moesten worden geplant, die anopheleslarven eten, waarbij