en het is zeer goed denkbaar, dat hierin verbetering is te brengen.

Geldt dit voor de gezonde wijken, in de lagere stadsgedeelten, waar de sterfte zooveel hooger is, moet het nog veel meer noodzakelijk worden geacht, pogingen tot verbetering aan te wenden.

Wij hebben voor de hoogere sterfte in 1907 geen andere oorzaak kunnen vinden dan malaria. Het is mij niet onbekend, dat er in dit jaar in het stadsverband veel ernstige gevallen van longontsteking zijn behandeld, maar ik heb van een veelvuldig voorkomen van deze ziekte in de kampongs niets gemerkt, en ik geloof — ook in verband met het aantal sterfgevallen aan deze ziekte in het stadsverband — dus niet, dat daaraan die verhoogde sterfte is toe te schrijven.

De betrekkelijk geringe toename der sterfte in de bovenstad is naar mijne overtuiging toe te schrijven aan een vermeerdering van het aantal tropicagevallen. Dezelfde oorzaak, het sterker woeden der moeraskoortsen, heeft echter in de lagere stadsgedeelten de ook vroeger reeds zeer groote sterfte nog belangrijk doen toenemen.

De maatregelen ter verbetering komen dus neer op malariabestrijding.

Uit de in het vorenstaande neergelegde gegevens volgt zonder eenigen twijfel, dat onze oude stad een zware malariahaard is, geheel vergelijkbaar met de meer westelijk en meer oostelijk gelegen gedeelten der kust, waarover reeds vroeger is bericht (Pasilian, Tandjong Priok en Tjilintjing, Gen. Tijdschr. N. I. dl. 46 blz. 216). Dat het dus zeer urgent is, te trachten hierin verbetering te brengen, behoeft wel geen nader betoog.

Gaan wij thans na, op welke wijze de malariabestrijding te Batavia zou kunnen worden aangepakt.

Wij moeten daartoe achtereenvolgens bespreken: l9. Verbetering der sanitaire toestanden door regeling van den watertoe- en afvoer, verder door het dempen van