In de opgaven betreffende het district Pendjaringan vindt men voor 1907 — '08 tusschen haakjes een tweede getal aangegeven. Dit is feitelijk het meest nauwkeurige. De sterftecijfers zijn nl. verkregen door opgave van het aantal op de Inlandsche kerkhoven begravenen. Sedert 1 Januari

1907 nu zijn bij de op liet kerkhof te Mangga Doewa begravenen ook meegeteld de te Glodok (in het district Pendjaringan) in het stadsverband overleden vrije Inlanders, waaronder een zeker percentage niet van het district Pendjaringan afkomstig is. Deze mogen natuurlijk bij de berekening der sterfte niet ten laste van Pendjaringan worden gebracht, maar moeten van het door de kerkhofmandoers opgegeven cijfer worden afgetrokken '). Ik beschik voor

1908 over maandelijksche opgaven betreffende de herkomst der in het stadsverband overledenen en voor 1907 alleen over een opgave over het geheeie jaar. De daarbij tusschen haakjes geplaatste cijfers zijn dus juist. Voor de eerste en tweede helft van 1907 heb ik percentsgewijze evenveel afgetrokken als voor het geheeie jaar.

Wij zien in deze sterfte-opgaven een bevesting van wat reeds bij de ziektecijfers was opgemerkt, nl. dat die voor de districten der bovenstad veel gunstiger zijn dan die van de districten, die geheel of gedeeltelijk in de benedenstad liggen: Senin en Tanah-Abang boven, Pendjaringan geheel, Mangga-Besar gedeeltelijk beneden. Verder merken wij op, dat de sterfte overal is toegenomen, het sterkst in Pendjaringan en Mangga-Besar, veel minder in Senin, weinig in Tanah-Abang.

Als belangrijkste conclusie lezen wij echter uit dezen staat, dat het sterftecijfer voor Pendjaringan buitengemeen hoog

') Deze correctie is niet aangebracht in een vroeger door mij ingediend rapport: de noodzakelijkheid daarvan is mij pas na de indiening gebleken.