of slijmige ontlasting meer. Het kind was in een desolaten toestand; uiterst anaemisch, zeer vermagerd, en reageerde bijna in 't geheel niet meer. Hier was dus geen materiaal voor onderzoek meer aanwezig. Echter was in deze kleine bevolking de infectieweg zeer gemakkelijk te vrïlgen. De ziekte was daar overgebracht door een vrouw, die van een reis naar Sapeken ziek terug was gekomen. Daarna hadden zich gevallen van de ziekte voorgedaan bij de bewoners van de huizen, die dicht bij het hare lagen.

Op Sassaël, dat wij den avond van dienzelfden dag bezochten, bleken de drie zieken, die er nog waren, geen typische ontlasting meer te hebben. Daarna moesten wij de terugreis aannemen, omdat de Gouvernements stoomer, die ons vervoerde, naar Soerabaja moest met het oog op de aflossing en de fourageering van de vuurtorens in straat Madoera.

Op de terugreis naar Soerabaja onderzocht ikvoorloopig de aangelegde culturen. In de platen van één patiënt kwamen bijna uitsluitend niet gekleurde en witte koloniën voor, terwijl de agar-agar blauw was gebleven. Op de andere waren de meeste koloniën rood, terwijl er slechts enkele blauwe en niet gekleurde koloniën opgekomen waren. Alle op dysenterie-koloniën gelijkende werden onderzocht en die, welke uit onbewegelijke, niet naar Gram zich kleurende staafjes bestonden, op agar-agarbuisjes overgeënt, ten einde hen te Weltevreden verder te onderzoeken. Hier bleken van een achttal geïsoleerde soorten er twee glycose-bouillon niet te doen gisten; zij maakten in peptonwater geen indol, deden gelatine niet vervloeien, gaven op aardappel een geelachtig bruine kuituur met witten hof; maakten bouillon gelijkmatig troebel, deden melk niet stollen; lieten lakmoeswei en lakmoesmannietagar onveranderd en vormden op agar-agar een dun, doorschijnend, bij opvallend licht witachtig beslag, dat veel met dat van coliculturen overeenkomt.

Kwamen dus de cultuurkenmerken goed met die van de