eilanden ten oosten van Madoera op ongeveer 116° O. L. 6,5° Z. B., eene dysenterie-epidemie aangetroffen had, die hij op klinische gronden voor eene bacillaire dysenterie hield. Daar ik juist op 't punt stond naar Soerabaja te vertrekken, toen dit bericht Weltevreden bereikte, droeg de Directeur van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid mij op, van mijn verblijf in Soerabaja gebruik te maken, om tevens naar de eilanden, waar de epidemie was uitgebroken, te gaan, om een onderzoek in te stellen naar den aard der ziekte. Ik was daardoor in de gelegenheid met den Gouvernements-stoomer eenige der aangetaste eilanden te bezoeken, aan welke tocht de Resident van Madoera deelnam.

De eerste gevallen hadden zich voorgedaau op het eiland Sapeken, een klein vlak eiland, waarop zich een groote kampong bevindt met 4300 inwoners, die hoofdzakelijk van zeevaart en vischvangst leven. Het eiland heeft een druk verkeer met Makasser, Bali en Singapore, daar het door inlandsche vaartuigen, die grootere reizen maken, tusschen genoemde plaatsen geregeld wordt aangedaan, om victualiën en andere benoodigdheden aan te vullen.

Het was niet meer na te gaan, op welke wijze de besmetting had plaats gehad, daar de ziekte aanvankelijk slechts weinig personen had aangetast, maar later zich sterk had uitgebreid. De eerste gevallen dateerden uit eind October of begin November 1906. De aandacht van het inlandsch bestuur was op deze buikziekte gevestigd door hare groote mortaliteit. Van Sapeken had zich de ziekte verbreid naar andere eilanden, met name naar Saboenten, Pageroengan, Sasaël en Sepandjang, terwijl ook later zich enkele gevallen op Kangean hebben voorgedaan.

Daar de eilanden dezer groep onderling slechts door kleine zeilscheepjes of door roeibooten gemeenschap houden en de controleur der groep op Kangean, het grootste eiland, verblijf houdt, werd de epidemie niet dadelijk ter kennis van het bestuur gebracht, en daar de civiel geneesheer van