daarbij veranderingen in den darm behoeven op te treden.

Het is wel niet waarschijnlijk, dat de intestinale weg de eenige is, die tot longtuberculose leidt, al begint langzamerhand meer en meer de overtuiging zich baan te breken, dat deze wijze van besmetting meer dan de aerogene de oorzaak is voor dit lijden. Het laatste blijkt b. v. duidelijk uit hetgeen verhandeld werd op de Internationale Tuberkulosekonferenz, die van 19—21 September 1907 te Weenen werd gehouden '). Weichselbaum sprak daar als zijn meening uit: „Trotz der bisher noch unzureichenden Grundla„gen für eine endgültige Entscheidung der zuletzt erwahnten „Frage kan schon jetzt behauptet werden, dass einerseits „entgegen der Ansicht einzelner Forscher eine primare Inha„lationstuberkulose beim Menschen sicher vorkommt, dass „sie aber nicht so haufig ist, wie bisher von vielen Autoren „angenommen wurde".

Volgens Orth kunnen „Tuberkelbacillen insbesondere „vom Darmkanal aus in den Körper gelangen, wobei der „Darmkanal selbst völlig frei von Veranderungen bleiben „kann".

Uit vergelijkende onderzoekingen door Findel 2) genomen zou gebleken zijn, dat met een hoeveelheid tuberkelbacillen 19000 maal grooter dan de kleinste hoeveelheid, die bij inhalatie doodelijk is, caviae niet langs het darmkanaal besmet kunnen worden en dat om een cavia door ingestie tuberculeus te maken 10 m.gr. van die mikro-organismen noodig zijn, d.i. een 6 millioen maal grootere hoeveelheid dan de dosis letalis minima bij inhalatie. Er valt evenwel naar het mij voorkomt op de bewijskracht van die proeven nog wel het een en ander af te dingen. Wel werd er gezorgd,

l) Zie hierover Centralbl. für Bakteriologie. Bd. 41 Referate No. 1—3.

3) Findel. Vergleichende Untersuchungen über Inhalations- und Fütterungstuberkulose. Zeitschrift für Hygiëne und Infektionskrankh. 1907. Bd. 57.