belangrijk gelijkende klachten de zieken onmiddellijk naar het hospitaal moet zenden, hoe gaarne hij ook met zijn „hoofdpijn" of „pijn in de lendenen" door wil werken. Zoo voorkomt men niet alleen, dat de man zich zelf kwaad doet, doch zoo voorkomt men tevens, dat een typhus-patient weken lang de infectie om zich verspreidt. Conradi ') heeft nagegaan, dat de contact-infektie bij typhus het hoogste is in de eerste week, om later te dalen.

Hij berekende dat van de contact-infecties ontstonden: In de 1ste week van het primaire geval 58°/0 „ „ 2de „ „ „ „ „ 19°/0 » » 3de „ „ ,, „ „ 12°/0

jï 4de ., „ „ „ „ 6 /o

>> >t 5de () ,, „ ,, „ 3 /q » » 6de „ ,, „ „ „ 1 °/0

Bedenken wij nu verder, dat bovendien de patiënt weken lang de gelegenheid heeft, het drinkwater en badwater te infecteeren, hoe langer hij op de onderneming blijft, dan moet het een ieder duidelijk zijn, dat een der oorzaken van de ernstige uitbreiding van den typhus hier gelegen is in het feit, dat de typhus-patient over het algemeen veel te laat in het centrale hospitaal wordt opgenomen en daardoor zijn omgeving besmet.

C. Pneumonie.

De pneumonie kwam dit jaar in tegenstelling met den typhus veelvuldiger bij de Javanen dan bij de Chineezen voor.

Rekenen wij de frequentie voor de koelies der Deli Maatschappij uit, dan vinden wij dooden aan pneumonie: Op 1000 koelies: 1.3

*) Deutsche Med. Wochenschrift '07 pag. 1685.