ook op andere plaatsen van het lichaam voorkomende, en de gegeneraliseerde vaccine.

De laatste complicatie, die zijn naam dankt aan Fransche klinici, behoort verreweg tot de zeldzaamste. Danziger, ') die hieromtrent de literatuur heeft nagegaan, vermeldt, dat Chauveau bij 500000 — 600000 entingen slechts 6 —8 gevallen, Haslund bij 300000 entingen 6 gevallen, Bondesen bij ± 40000 entingen 4 gevallen en Voigt bij ongeveer 100000 inentingen 17 gevallen van gegeneraliseerde vaccine hebben kunnen diagnosticeeren. Alhoewel deze getallen een weinig uiteenloopen, maken zij toch de relatieve zeldzaamheid dezer afwijking voldoende duidelijk. Dit gaf mij aanleiding tot de mededeeling van het volgende geval:

Oerot, Dajaksche vrouw, oud + 20 jaar, werd in de eerste helft van October jl. ingeënt met gehumaniseerde koepokstof, door middel van 3 steekjes op eiken bovenarm. Na 4 of 5 dagen vormden zich behoorlijke vaccinepustels (volgens den vaccinateur). Tien dagen na de inenting kreeg pat. plotseling koorts, die begon met pijn in de keel; pat. hoestte niet. De koorts duurde 3 dagen en nam toen af, terwijl zich tegelijkertijd over het geheele lichaam een roode vlekvormige huiduitslag ontwikkelde, die na 1 of 2 dagen tot de vorming van blaasjes aanleiding gaf. Sinds dien had patiënte geen koorts meer.

Eerst 2 Nov. kon ik pat., die een lange dagreis van hier woont, onderzoeken. Zij had toen geen temperatuursverhooging, de oorspronkelijke vaccinepuisten waren met een korst bedenkt. Verder vertoonde pat. over 't geheele lichaam een pustuleus exantheem; alleen de behaarde hoofdhuid, de conjunctivae, het slijmvlies van de mondholte, de handpalmen en voetzolen, de nates en het bovenste derde deel van voor- en binnenzijde der dijen waren vrij. Op het

]) Münch. Med. Wochenschr. 1907 No. 32.