komt er bloei in deze kale vlakten. Kerken en kloosters verrijzen. Scholen worden gesticht. IJslanders bezoeken ’t vasteland vanwaar de monniken tot hen kwamen. En in de kloosters verzamelen Capucijnen en Benediktijner paters nauwkeurig in de „Saga-boeken” de schatten van legenden en sagen. En zegen daalt op ’t werk; ’t onvruchtbaar Ijsland zelf brengt drie Roomsche Heiligen voort.

Vijf eeuwen (1050—1550) is er een bloei van Katholiek Geloof, en vruchten van beschaving, wetenschap en kunst groeien er in een weelde, waar niet alleen de Noordsche rijken, maar heel Europa in deelt. Dan komt ook hier de verwoesting van de Hervorming, die ontbindt en vaneenscheurt. IJsland’s grootste bisschop. Jan Arason, nü nog de grootste figuur die hun geschiedenis kent, stierf den marteldood. Hij werd in 1550 onthoofd. Een Luthersche bisschop bezette sindsdien den zetel van Skalholt. Ook de plaatsen van de andere Katholieke geestelijken werden na hun dood, één voor één door Luthersche predikanten bezet, die in dezelfde kerkjes en voor dezelfde menschen hun dwaalleer slim en voorzichtig kwamen uiteenzetten. En zoo leven thans nog, in het Protestante Ijsland, veel Roomsche gebruiken voort onder het volk, en is ’t verschil van Katholiek en Protestant voor vele van die menschen half vervaagd.

Wie Skalholt nu bezoekt vindt alleen een klein Protestantsch kerkje, een dokterswoning en een boerderij met bijgebouwen: een eenzaam vlek, van nog geen twintig zielen, ’t Eertijds beroemde Skalholt, de bisschopszetel met zijn fiere kathedraal, met een gymnasium voor IJslandsche jongens, met een drukkerij, waaruit geleerde werken naar Europa kwamen, met zijn bisschoppelijk slot, waar geleerden en kunstenaars uit heel het vasteland vertoefden en dat van tijd tot tijd tweehonderd gasten telde, ’t is alles tot op den grond verdwenen, door aardbevingen en lavastroomen, en door de uitbarstingen van de Hervorming.

Drie eeuwen volgden nu, dat Ijsland nooit een Roomschen priester zag, en dat de wet ’t verblijf aan eiken Katholiek ontzegde. Toen er dan ook in 1857 een Fransche missionaris landde, die op een Fransche visschersvloot zijn bediening uitoefende, was hij de éénige Katholiek op Ijsland. Gevestigd bij een boer in ’t noorden, heeft hij er 16 jaren onopgemerkt geleefd. Maar ten