vernuftig en schrander daarin. Hij kon niemand zijner vroegere kennissen van Atjeh ontmoeten, of aanstonds bracht hij het goede in herinnering, vooral de gastvrijheid en diensten, persoonlijk van hen ondervonden. Zijn memorie was onder dat opzicht bewonderenswaardig. Ook zou men nooit van hem hooren een geestigheid ten koste van wien ook.
Wie hem van zeer nabij kende, ontging het niet, dat de liefde bij pastoor Verbraak een zuiver godsdienstigen grondslag had en hij slechts het woord der H. Schrift daarmede zocht na te leven : «Kindertjes, bemint elkaar».
Sinds een klein jaar waren de krachten van den oud-pastoor zeer verzwakt, werd hij te gebrekkig om dagelijks het H. Misoffer op te dragen. Tot een maand vóór zijn dood deed hij het geregeld lederen Zondag en woonde dan dagelijks de H. Mis bij. Uren lang besteedde hij al was het voor hem geen verplichting meer aan het breviergebed en aan geestelijke oefeningen. Dat alles had bij hem een hoogen voorrang boven al ’t andere.
De kaart van Atjeh prijkte op zijn kamer tot op zijn jongsten dag. Voor de gebeurtenissen aldaar en alles wat er voorviel in de Indische militaire wereld, bleef hij groote belangstelling behouden. Toen begin Maart 1.1. zijn oogen hem niet meer toestonden de courant te lezen, verzocht hij mij hem van de militaire gebeurtenissen, van de benoemingen en overplaatsingen op de hoogte te houden. Als ik dan een paar dagen niet bij hem kwam om iets mede te deelen, wijl er niets viel mede te deelen, dacht hij blijkbaar, dat ik het vergeten had en kwam hij informeeren.
Ook andere lichamelijke gebreken van den ouden dag bleven bij hem niet uit. Zooveel mogelijk trachtte hij dat in stilte te dragen en het aan de aandacht zijner huisgenooten en kennissen te onttrekken. Nooit hoorden zij hem klagen. En als men, door liefde en medelijden bewogen, hem vroeg, of men hem helpen kon, kreeg men ten antwoord : «Mijn kwalen zijn niet meer te verhelpen, zegt de dokter; ’t zijn ouderdomsziekten ; tachtig jaren heb ik een goede gezondheid gehad en wat boven de tachtig is, labor et dolor est, staat er in de H. Schrift, is last en smart».
Tijdens het laatste verloop zijner ziekte, korte dagen voor zijn dood, bedachten wij alles om hem te verkwikken en te