Wat betreft de specifiek Friese hoofdstukken: Dr. Bruch heeft zich bij hfdst. 111, De Friese kring (13de eeuw), bepaald tot enkele aanvullingen. Des te ingrijpender waren de veranderingen in hfdst. VII, Friese geschiedschrijving in de late Middeleeuwen, na het werk dat Reimers, Sipma, Hoekstra, Gerbenzon, en niet te vergeten Bruch zelf, hier inde laatste j aren hebben verzet. Slechts aan de kroniek van Aduard, de Vita B. Rychardi en Gozewijn van Halen is niet getornd. Drie nummers zijn er bij gekomen: 56a, de door Reimers in 1939 uitgegeven Historia Frisiae (waarna als omgewerkte nrs. b-d afzonderlijke artikels over de Friese Gesta Fresonum, de Nederlandse Gesta Frisiorum en de Olde Freesche Cronike volgen), voorts de nrs. 57a en 57b: de door Dr. Bruch in zijn Kroniek der Friese kronieken in 1952 uitgegeven 15de-eeuwse kroniekjes uit Thabor. In het algemeen vindt men wat in genoemde Kroniek onder de nrs. 15, 16a-d, 14,11 a-c en 19 is geschreven hier in uitgebreider vorm terug. De aarzeling om het kroniekje bekend als d’Oude Vriessche Aenteyckeninge (nr. 58) te beschouwen als een vertaling van het Sneker kroniekje (nr. 57b), is thans verdwenen.

Al met al heeft Dr. Bruch hier een waardevol werk met grote nauwgezetheid en zorg (een zorg die zich niet altijd heeft uitgestrekt tot de volledige bibliografische aanduidingen van litteratuur, of zelfs van uitgaven) en inderdaad met zelfverloochening, verricht. Hij heeft nieuw leven geschonken aan een boek, dat onder Prof. Romein’s vele geschriften wel niet het meest populair, maar .zeker niet het minst belangrijk is.

A. G. JONGKEES.

Neues Bauen in Ostfriesland, Zeitschrift Ostfriesland 1957/1.

It earste nümer fan de nije jiergong fan dit tydskrift is diskear foar in great part wijd oan de planology, de stébou en de architektuer. En wy meije sizze: dat is tige bést slagge en smakket wol nei mear!

Yn ien fan de artikels (W. Herdemerten) wurdt steld, dat „im Bauen geistige Haltung und Stand der Kultur sichtbar werden”. Dit is wol gjin nijs, mar it jitris ponearjen fan dizze stelling mei gjin kwea en slüt fierder fuortendaliks oan by de redefieringen fan de Kultusminister en de Minister-Prasident fan Niedersachsen, dy’t beide stelle, dat de bouwende yndividuën har skikke moatte nei it gehiel, sil it byld fan stêd, doarp en lan geef, goed en eigen bliuwe.

Fansels moatte nije boumethoades en -opfettingen romte fine ta üntjowing, mar der moat altyd bitocht wurde, dat alle ófsünderlike architektoanyske eleminten by einsluten meiinoar ien greate komposysje foarmje moatte, dy’t bisjen lije kinne moat.

It is dêrom in ding fan bilang, dat yn üs tiid, nou’t der greate foroaringen op elts terrein geande binne en der in greate bou-aktiviteit hearsket as gefolch fan de oarlochsfornielingen, de stream fan flechtlingen en it tanimmen fan de yndustrialisaesje en it forkear, de architektuer en de stébou it omtinken fan de oerheit haivwe as nea tofoaren. It eigen karakter fan it lan stiet yn ’e kiif. Dêrom wurdt der warsköge tsjin formalisme, fan hokker soarte dan ek mar.

Hans Eschebach freget de oandacht foar de „Ortsplanung” (planology). Oant nou ta is it mei de romtlike üntwikkeling fan Eastfryslan nochal kalm om en ta