In ieder geval is er op grond van de verbreiding van psychopathie over de maatschappelijke lagen en op grond van de duidelijk aangetoonde milieuinvloeden en opvoedingstekorten bij de conflictcriminaliteit, geen reden om ons over de boven gesignaleerde treurige verschijnselen in de wereld der normalen te verbazen. Tot de sterk bevorderende momenten eener misdadige instelling en gezindheid behoort ook de nog niet genoemde massapropaganda en massasuggestie. leder, die iets wil begrijpen van het vele onrecht en de geestesverwarring in den ernstigen tijd, dien wij beleven, zij studie van massapsychologie aanbevolen.

Opgenomen in een massa wordt de mensch volgens le Bon onderworpen aan twee wetten: zijn oordeelskracht wordt geremd en zijn prikkelbaarheid neemt toe. Het irrationeele, instinctmatige krijgt de overhand. De enkeling wordt anonym lid van een collectiviteit, hij verliest zijn verantwoordelijkheidsbesef, zijn blik wordt beperkt en zijn bewustzijn vernauwd. De vatbaarheid voor suggestie door met redenaarsgave geuite phrasen en leuzen neemt toe. Men laat zich gemakkelijk opzwiepen door fanatici, door de illusies van fantasten, door de machts- en grootheidswaan van paranoïde en hysterische volksmenners. De massa wordt meegesleurd als haar afgunst, ergernis of haat wordt opgewekt en op haar gekwetste eergevoel een beroep gedaan wordt. Vooral in tijden van oeconomische nood of politieke depressie, zoekt zij dan naar een zondebok, die belast wordt met al wat er aan leelijks en gemeens in eigen ziel broeit. Allerlei „normalen” doen mee om hun eigen onzekerheden, zwakteen minderwaardigheidsgevoelens af te reageeren op een gewaanden vijand. Vaak komt het tot uitspattingen van de ergste soort. Deze massapsychose treedt zoowel in acute als chronische vormen op. Wil men er niet ook zelf het slachtoffer van worden, dan kan men niet waakzaam genoeg zijn.

Wij kunnen niet anders doen dan den door Kemp, Stumpfl, Ver-VAECK e.a. uitgesproken wensch ondersteunen, dat de justitie het groote belang der uitkomsten van genetische onderzoekingen inziet. Mogen daarom in alle cultuurlanden steeds meer instituten en werkkolonies verrijzen, die betere opvoedkundige en praeventieve waarborgen bieden dan de gevangenissen. Onze rijks- en andere opvoedingsgestichten doen reeds goed en nuttig werk, maar hebben zij allen artsen, die psychiatrisch en crimineel-biologisch voldoende ge-