niet of averechts spreekt. Onder de zoogenaamd brave burgers komen beide typen voor, want er zijn ook een aantal gewoontemisdadigers onder, die door list en slimheid hun zwendel, vervalschingen, diefstal, ja zelfs moorden weten te verbergen, in ieder geval de aandacht van zich weten af te leiden. Lange geeft de volgende voorbeelden van grensgevallen bij normalen: ruwheden van studenten, vooral onder invloed van alcohol; de soms in deze en andere kringen voorkomende, als eerezaken beschouwde duellen: de daarbij ontstane lichaamsletsels gaan gewoonlijk buiten den strafrechter om. Ook diefstal van geestelijk eigendom komt veel voor, wordt wèl door de publieke opinie veroordeeld, maar heeft bij lange na niet die duurzame vernietigende of strafrechterlijke gevolgen als diefstal van stoffelijke goederen. Dan noemen hij en anderen de snelheidsmaniakken, die de wegen onveilig maken, allen, die roekeloos het leven of bezit van anderen op het spel zetten, de werkonwilligen, de ziekteaggravanten, voortijdige rentetrekkers, belastingontduikers, doenieten, zwendelaars en andere uitbuiters, afpersers en chantageplegers, souteneurs, bepaalde typen van prostituées, oneerlijke reclamemakers, speculanten, parasieten, woekeraars, huistirannen, tallooze mannen, die erotische betrekkingen met meisjes onder hun stand aanknoopen zonder verdere verplichtingen te aanvaarden, menschen, die opzettelijk rekeningen niet of laat betalen om geld uit te sparen of die profiteeren van de onoplettendheid of kortzichtigheid of speculeeren op de bezorgdheid van medemenschen en zich daarop ook nog beroemen, vele politieke zetten, concurrentie- en handelsmanoeuvres, waar een steekje aan los is, smokkel- en hamsterpraktijken, kwakzalverij van volkomen ondeskundigen, die hun slachtoffers benadeelen.

Terwijl ik deze artikelen schrijf, beleven wij een zeer bewogen, in moreel opzicht uiterst gevaarlijken tijd. In oorlogstijd dreigen allerlei waarden op den kop te worden gezet. Spionnage met alle daarbij behoorende minderwaardige praktijken worden door alle landen gesanctionneerd. In het groot ziet men in de het zoogenaamde welzijn van den staat bevorderende politiek allerlei geoorloofd, wat men in het particuliere leven veroordeelt. Macht en nut worden herhaaldelijk tot recht verklaard. Er is veelal een meten met twee maten, maar het valt dikwijls niet op, omdat men daarbij camoufleerende termen gebruikt: ontvreemden noemt men confiskeeren of requi-