bracht met behulp van de zeer interessante radstempels met Christelijke symbolen, zooals kruis, duif, kelk en druiventros*). Behalve te Nijmegen *) waren deze radstempelpatronen tot dusverre op geen andere vindplaats in Nederland aan het licht gekomen.

Het materiaal uit de provincie Groningen, nu reeds meer dan 400 scherven omvattend, werd door schrijver dezes in 1942 aan een onderzoek onderworpen ®), met uitzondering van de terra sigillata uit de terp van Ezinge, die door K. Stade reeds was beschreven‘). Afgezien van enkele fragmenten uit het eind van de eerste en het begin van de tweede eeuw, komt het beeld, dat de Groninger vondsten te zien geven, zeer goed overeen met de uitkomsten van Boeles. Naast de gewone ook in Friesland geconstateerde fabrikaten van Lezoux, Trier, en Rheinzabern, werden bovendien producten van de fabricatiecentra Heiligenberg, Blickweiler, Eschweiler Hof, La Madeleine en Lavoye vastgesteld. De vierde-eeuwsche importstrooming is daarentegen aanzienlijk minder sterk vertegenwoordigd dan in Friesland. Rolstempels met Christelijk patroon zijn uit de provincie Groningen nog niet bekend. Zeer interessant is tenslotte de met losse stempelindruksels, zooals concentrische cirkels, rasters, palmtakken etc. versierde waar, die in de vierde, misschien ook nog in de vijfde eeuw werd gefabriceerd in het Middellandsche-Zee-gebied .De techniek staat uitzonderlijk laag, en men kan bij deze producten eigenlijk niet meer spreken van terra sigillata. Deze „Mittelmeersigillata” is aangetroffen in de hutkommen van de Saksische periode te Ezinge, welke gegraven zijn door den brandlaag, die de voorafgaande perioden met groote vlechtwandhuizen afsluit. „Mittelmeersigillata” was tot dusver nog nooit zoover Noordelijk opgemerkt ®).

Wanneer wij de hier opgesomde onderzoekingsresultaten vergelijken met

*) Cf. Boeles, 1.c., p. 104, afb. 6 en PI. XXI: 8 en Chenet, G.: La céramique gallotomaine d’Argonne du IVe siècle et la terre sigillée décorée 4 la molette. Fouilles et documents d’archéologie antique en France, Tomé I, 1941, fig. 51 (naar een foto van Boeles).

®) Cf. Daniels, M.; Oudheidkundige Mededeelingen uit ’s Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, Nieuwe Reeks 11, 1921, p. XX.

Glasbergen, W.: Terra sigillata uit de provincie Groningen. Bijdrage tot de handelsgeschiedenis in den Romeinschen tijd. Dit opstel zal in de toekomst gepubliceerd worden in het 25e—28e Jaarverslag van de Vereeniging voor Terpenonderzoek.

®) Stade, K.: Romische Keramik aus der Wurt von Ezinge. Dit artikel zal uitgegeven worden als bijlage bij het verslag over de opgravingen te Ezinge. Cf. ook A. E. van Giffen: Der Warf in Ezinge, Provinz Groningen, Holland, und seine westgermanische Hauser. Germania 1936, p. 40-47, speciaal 42-43, Beilage 3, Abb. 2: 1079 e; Beilage 4, Abb. 2. Voorts van denzelfden schrijver ~Die Fauna der Wurten”, Diss. Groningen, 1913, Taf. 111.

®) Cf. Zeiss, H., Spatrönische stempelverzierte Keramiek aus Portugal und Spanien. Homenagem a Martins Sarmento. 1933.

*) Cf. van Giffen, Germania 1936, Beilage 3, Abb. 2 : 1079 e.