in verband met overlast van bedelaars, landlopers en dergelijke merkwaardig beeld van die door de oorlog verarmde tijd! —, getekend: Assen, 29 Juny 1815, P. Hofstede, met daaronder „Te Groningen, bij J. Oomkens, Landschaps-Dmkker". Exit Veenkamp als Landschaps-Drukker! Ook het grote Huis-Oomkens verschijnt hier dus even op de breuklijn.

4. Van Gorcum. Wanneer echter de Gouverneur Hofstede 11 Dec. 1816 een Extract uit het Verbaal van het verhandelde bij de Heeren Gedeputeerde Staten betrekkelijk het invoeren van het nieuwe Muntwezen, in druk rondzendt en ook dit imprimé heeft ons Tribunal-archief tot op de huidige dag trouw bewaard vindt men daar in een noot vermeld: „N.B. De in Z.M. besluit bedoelde tafels van herleiding der verschillende munt-specien, zullen eerlang te bekomen zijn bij C. van Gorcum, Landschaps Drukker te Assen”. Dit wellicht oudste stellig een der oudste drukstukken van het Huis-Van Gorcum te Assen w£is mij nog niet eerder onder ogen gekomen.

Interessanter is in dit opzicht nog—uit hetzelfde archief een „Publicatie” over dezelfde materie, eveneens van 11 Dec. 1816. De druk-signatuur daarvan luidt: „Te Assen, ter Landschaps Drukkerije van C. van Gorcum, Boek- en Papierverkooper aan den Brink."

Het in 1816 van provinciewege beschikbaar gestelde „lokaal tot de drukkerij”, waarover ik elders schreef*), was dus gelegen aan den Brink, wellicht een lokaal van het Gouvernement zelve; Claas van Gorcum I zal dus van 1816 tot 1819 „aan den Brink” gevestigd geweest zijn, om zich in 1819 een eigen drukkerijpand te bouwen tussen Oudestraat en Nieuwehuizen het latere „Floralia”, vanwaar de moederzaak in 1840 opnieuw naar de Brink verhuisde.

Zo gaf het archief van het Asser Tribunal welkome bouwstoffen voor de historie der beoefening van uitgeverij en boekdrukkunst in de provincie Drente. Voor de mij welwillend verleende inzage betuig ik gaarne ook hier mijn dank! Hoe boeiend kunnen de archiefstukken van een rechtscollege worden, waar ze op beslissende levensmomenten een kijkje geven achter de coulissen der samenleving onzer voorzaten.

Assen, December 1942.

*) „De Drentse Jaren van Claas Van Gorcum I” (Assen, 1942), p. 3.