kring had zich inmiddels uitgebreid, de familie was grooter geworden, maar tevens geslotener. Was zoo de samenhoorigheid gegroeid, daarnaast echter ook een zekere gelijkvormigheid, de laatste de onmiskenbare, tegelijk onvermijdelijke trawant van de eerste, zooals de herhaling nu eenmaal het onmiddellijk attribuut van de vertrouwdheid, van de wetmatigheid en zekerheid is.

Zoo is het ook in ons geval, wanneer wij terugzien en men behoeft slechts te kijken naar de verwijzingen en referenties, om in dit opzicht de oogen nog eens goed geopend te krijgen. Hoe groot is de verandering, wanneer wij terugdenken aan den eersten tijd van verkenning, een tijd, die nog niet eens zoo héél ver achter ons ligt! Maar toch —en hier gaat de vergelijking mank —, bij ons onderzoek ging het zonder uitzondering om nieuwe objecten, die wij voor het eerst bezochten, of althans nauwgezetter bezichtigden. Nog krasser; ondanks alle herhaling en éénvormigheid, hadden wij daarbij ongetwijfeld met een groep van objecten te doen, die ons betrekkelijk kort geleden en weer zijn het de referenties, die in dit opzicht sprekende getuigenis afleggen wel is waar vaak uiterlijk bekend, doch overigens weinig evident, soms zelfs volstrekt vreemd waren. Zij zijn eenigszins vergelijkbaar met de „bekenden van den weg”. Men komt ze dagelijks tegen, doch men weet of speurt van hen niets meer, dan dat men ze mist, zoodra ze er niet meer zijn, alleen maar door de onvolkomendheid in de herhaling van een vaak slechts nauwelijks bewusten indruk. Zoo gaat het dikwijls ook met de gedenkteekenen der oudheid; grafheuvels, legerplaatsen en dergelijke. Eerst als ze weg zijn, gevoelt men hun gemis, hun sobere stoffeering van het landschap. Doch ter zake.

I Oude bekenden zijn de palissadeheuvels; nieuwe perspectieven openen zij op zich zelf niet, ook de besproken typen zagen wij geen van alle voor het eerst. Wat echter wel duidelijker, ja langzamerhand overtuigend wordt, is het volgende:

1® Het elkaar niet snijden van meerdere graven, die gezamenlijk in eenzelfden grafheuvel voorkomen, wijst er op, dat deze